نزول قرآن

قرآن مجموعه آیات و سوره های نازل شده بر پیامبر اسلام (ص) است كه پیش ازهجرت و پس از آن در مناسبت های مختلف و پیش آمدهای گوناگون به طور پراكنده نازل شده است سپس گردآوری شده و به صورت مجموعه كتاب درآمده است نزول قرآن تدریجی، آیه آیه و سوره سوره، بوده و تا آخرین سال حیات پیامبر(ص) ادامه داشته است در دوران حیات پیامبر(ص) هرگاه پیش آمدی رخ می داد یا مسلمانان بامشكلی روبرو می شدند، در ارتباط با آن پیش آمد یا برای رفع آن مشكل یا احیاناً پاسخ به سؤال های مطرح شده، مجموعه ای از آیات یا سوره ای نازل می شد این مناسبت ها و پیش آمدها را اصطلاحا اسباب نزول یا شان نزول می نامند، كه دانستن آن ها برای فهم دقیق بسیاری از آیات ضروری است این نزول پراكنده، قرآن را ازدیگر كتب آسمانی جدا می سازد زیرا صحف ابراهیم و الواح موسی یك جا نازل شد و همین امر موجب عیب جویی مشركان گردید: «و قال الذین كفروا لولا نزل علیه القرآن جمله واحده، كسانی كه كفر ورزیده اند گفتند: چرا قرآن یك جا بر او نازل نگردیده ؟» در جواب آنان آمده: «كذلك لنثبت به فؤادك و رتلناه ترتیلا(1)، این به خاطر آن است كه قلب تو را به وسیله آن استوار گردانیم و (از این رو) آن را به تدریج بر تو خواندیم» در جای دیگر می گوید: «و قرآنا فرقناه لتقراه علی الناس علی مكث ونزلناه تنزیلا(2)، قرآنی كه آیاتش را از هم جدا كردیم تا آن را با درنگ بر مردم بخوانی و آن را به تدریج نازل كردیم».
به طوری كه از قرآن استنباط می شود، حكمت تدریجی بودن نزول قرآن آن است كه پیامبر اكرم(ص) و مسلمانان احساس كنند هم واره مورد عنایت خاص پروردگارقرار دارند و پیوسته رابطه آنان با حق تعالی استوار است و این تداوم نزول باعث دل گرمی و تثبیت آنان را فراهم سازد «واصبر لحكم ربك فانك باعیننا(3)، و دربرابر دستور پروردگارت شكیبا باش چرا كه مورد عنایت كامل ما قرار داری» این قبیل دل گرمی های مداوم برای پیامبر اسلام فراوان بوده است و در قرآن در موارد بسیاری بدان اشاره شده است.

  • (1). فرقان 25: 32.
  • (2). اسرا 17: 106.
  • (3). طور 52: 48.