مقالات

داستان ابراهيم از نظر قرآن آنچه از قرآن كريم در باره ابراهيم(علیه السلام) استفاده می شود اين‏ است كه: ابراهيم (عليه السلام) از اوان طفوليت تا وقتى كه به حد تميز رسيده در نهانگاهى دور از جامعه خود می زيسته، و پس از آنكه به حد تميز رسيده از نهانگاه خود به سوى قوم و جامعه اش بيرون شده و به پدر خود پيوسته است؛
چکیده: شرک از جمله گناهان کبیره است و در قرآن کریم از آن به عنوان «ظلم عظیم» یاد شده است. اوّلین کسی که مرتکب این خطیئه بزرگ گردید، ابلیس بود که حاضر به پذیرش ربوییّت تشریعی خداوند نگردید و در مقابل امر او ایستادگی کرد و در نهایت به همین سبب از درگاه الهی رانده شد. ملاحظه آنچه بر ابلیس گذشت و عبرت­ آموزی از سرنوشت وی می­تواند بازدارندۀ انسان از ابتلا به این گناه بزرگ باشد.
خداى تعالى در سوره مائده مى ‏فرمايد:" إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبادُكَ" 1 و اين كلام خلاصه ايست از معناى رقيت و بندگى، گر چه در قرآن كريم آياتى كه متضمن اين معنا هستند بسيار است،
ويژگي‏هاى انبياء (علیهم السلام) و اخبارى كه ايشان آورده ‏اند امور حقيقيه هستند و در بيان حقائق الهيه مجاز گويى نشده است‏ از جمله" مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّهُ‏ ..." بر مى ‏آيد كه اجمالا عمل" سخن گفتن" از خداى تعالى سرزده، و بطور حقيقت هم سرزده، نه اينكه جمله نامبرده، مجازگويى كرده باشد، خداى سبحان هم اين عمل را در كتاب خود، كلام ناميده، حال چه اينكه اطلاق كلام بر عمل نامبرده خدا، اطلاق حقيقى باشد، و يا اطلاقى مجازى، پس پيرامون كلام از دو نظر بايد بحث كرد.
چکيده يكي از مهم‌ترين مباحث تاريخ قرآن، موضوع آيات و سوره‌های مكي و مدني است كه  در اين باره دیدگاه‌هاي گوناگوني از سوی دانشمندان اسلامي و نیز خاورشناسان مطرح شده است. لامنس (م1937م)، رژی بلاشر (1973م) و نولدکه (1930م) از خاورشناسانی‌اند که پيرامون آيات و سوره‌های مكي و مدني، نظریه‌هایی را ارایه داده‌اند كه در اين نوشتار به بررسي و نقد آنها پرداخته شده است.
چكيده‏ جان برتن قرآن ‏پژوه انگليسى، مؤلف كتاب «جمع ‏آورى قرآن» است. وى به بررسى مسئله تدوين قرآن مي‌ پردازد و معتقد است قرآن فعلي در عصر پيامبر و توسط آن حضرت گردآورى شده و هيچ نقصانى نسبت به آيات آن رخ نداده است. مسئله «نسخ» و «مصاحف صحابه» دو علت حذف نقش پيامبر اکرم از عرصه جمع ‏آورى قرآن هستند. موضوعات «نسخ تلاوت و حكم»، «نسخ تلاوت و بقاى حكم» و «اختلاف قرائات مصاحف صحابه» واقعيت خارجى ندارند و ساخته ذهن فقيهان اهل‌سنت است كه در مناظره‌هاي خود با فقيهان مي‌کوشيدند با تمسك به آن‌ها، آن دسته از احكام فقهى خود را كه مستند آن‌ها در نصوص مصحف فعلى وجود ندارد، به قرآن مستند نمايند.
چكيده «زنان و قرآن» (Women and the Quran) عنوان مقاله‌اي است كه دكتر روت رادد  در دايرة المعارف قرآن ليدن هلند نوشته است. وي در اين مقاله از آياتي كه زنان و مردان را به خاطر وظايف ديني مخاطب قرار داده، آغاز كرده است و به صورت مفصل در رابطه با خلقت و جايگاه معنوي، اجتماعي، اقتصادي و خانوادگي زن بحث كرده است. هم چنين به تعداد زيادي از آيات كه به زنان اشاره دارد و شأن نزول آنها به نقل از تفاسير و روايات پرداخته است.
چكيده برخي مستشرقان شبهاتي پيرامون قرآن، وحي و پيامبر(صلی الله علیه و آله) مطرح كرده‌اند و تعدادي از مسلمانان با تأثيرپذيري از افكار آنها مطالبشان را بدون ذكر منبع نقل كرده‌اند. عبدالكريم سروش از جمله اين افراد است، وي در مورد الفاظ قرآن و تأثيرپذيري پيامبر(صلی الله علیه و آله) و قرآن از فرهنگ زمانه، تشبيه حضرت به شاعر، تحول در فصاحت و بلاغت قرآن و ناقص بودن علم رسول(صلی الله علیه و آله) مطالبي بيان كرده است كه در سخنان مستشرقاني مثل مونتگمري وات، هرشفلد، جوزف آدامز سابقه دارد.
چکیده: مقاله «شکل و ساختار قرآن»:‌ (Form and structure of the Quran) در جلد دوم دائرة المعارف قرآن لایدن به چاپ رسیده است. نگارنده مقاله، (آنجلیکا نیوورث) در آغاز، تاملاتی مقدماتی دربارة تنظیم قرآن و رسمیت یافتن آن با عنوان «براهین دو وجهی روش شناختی» ارائه نموده و به دو موضع به ظاهر ناسازگار در پژوهش قرآنی قدیم و معاصر اشاره کرده است.
چكيده در اين نوشتار به اهميت و دلايل (فطري، عقلي و عقلايي) آزادي و زير بنا بودن آن براي اخلاق اشاره مي‌شود و دلايل قرآني و نمونه‌هايي از آزادي انديشه و انتخاب در قرآن بيان مي‌گردد و در ادامه ضمن توجه به سخنان اهل بيت (ع) در زمينه آزادي و عنصر حرّيت در نهضت عاشورا، اصول تأمين كننده آزادي در اسلام تبيين مي‌گردد. در پايان چالش‌هاي ادعايي در مورد «قرآن و آزادي»، مثل تعارض ظاهري (لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّين) با مبحث ارتداد و ممنوعيت نشر كتب گمراه كننده بررسي و نقد مي‌شود.