یكی از پیامبران اولوا العزم و بزرگ، حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ است كه نام مباركش در قرآن 25 بار به عنوان عیسی، و 13 بار به عنوان مسیح آمده است، واژه عیسی ترجمه عربی كلمه «یشوع» است كه به معنی نجات دهنده میباشد.
او 1998 سال قبل (580 سال قبل از ولادت پیامبر اسلام) در سرزمین كوفه در كنار رود فرات چشم به جهان گشود.(1) و به گفته بعضی او در دهكده ناصره یا بیت المقدس در عصر سلطنت فرهاد پنجم یكی از شاهان اشكانی متولّد گردید.
ولادت او به طور معجزه به اذن خدا، بدون پدر رخ داد. مادرش حضرت مریم ـ علیها السلام ـ دختر عمران از بانوان فرزانه و از شخصیتهای برجسته بنی اسرائیل بود، پدر مریم ـ علیها السلام ـ به نام عمران از نسل حضرت سلیمان ـ علیه السلام ـ بود و از علمای برجسته و پارسا و عابد بنی اسرائیل به شمار میآمد.
نام مریم ـ علیها السلام ـ در قرآن 34 بار آمده، و یك سوره قرآن (سوره نوزدهم) به نام مریم است، كه از آیه 16 تا آیه 36 به ماجرای ولادت حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ و سخن گفتن او در گهواره، و بخشی از زندگی او و چگونگی دعوتش میپردازد.
قبل از آن كه عیسی ـ علیه السلام ـ متولّد شود، فرشتگان از جانب خداوند مریم ـ علیها السلام ـ را به تولّد او مژده دادند و شخصیت عیسی ـ علیه السلام ـ را معرّفی كردند، چنان كه در آیه 45 سوره آل عمران میخوانیم:
«إِذْ قالَتِ الْمَلائِكَهُ یا مَرْیمُ إِنَّ اللَّهَ یبَشِّرُكِ بِكَلِمَهٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیمَ وَجِیهاً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَهِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ؛ به یاد آورید هنگامی را كه فرشتگان (از جانب خدا) به مریم گفتند خداوند تو را به كلمهای (وجود با عظمتی) از طرف خودش مژده میدهد كه نامش مسیح، عیسی بن مریم است، در حالی كه در دو جهان، انسان برجسته و از مقرّبان درگاه خدا خواهد بود.»
عیسی ـ علیه السلام ـ تحت سرپرستی مادرش مریم ـ علیها السلام ـ بزرگ شد، در سنّ دوازده سالگی به مجلس عابدان و پارسایان و اندیشمندان راه یافت، و با آنها به مباحثه و مناظره پرداخت. آثار عظمت و معرفت فوق العاده، در همان نوجوانی در چهرهاش دیده میشد.
عیسی ـ علیه السلام ـ در سی سالگی مبعوث به رسالت شد، گرچه طبق آیه 30 سوره مریم (وَ جَعَلَنِی نَبِیا) هنگام كودكی در گهواره سخن گفت و خود را پیامبر خواند، ولی رسمیت رسالتش از سی سالگی به بعد بود. او دارای معجزات فراوان از جمله درمان نمودن بیماریهای ناعلاج، و زنده كردن مردگان بود. كتاب انجیل بر او نازل شد، و دارای شریعت مستقل بود، و بنی اسرائیل را به سوی خدای یكتا و بیهمتا دعوت میكرد، و بر اثر شرایط خاصّ زندگی و اجبار به سفرهای متعدد برای تبلیغ دین خدا، ازدواج نكرد و ناگزیر بود كه به طور مجرّد زندگی كند.
از زهد عیسی ـ علیه السلام ـ این كه میگفت: «خدایا قرص نان جوینی صبح و ظهر و شب به من برسان، بیش از این نرسان كه موجب طغیان من گردد.»
عیسی ـ علیه السلام ـ دارای دوازده نفر یار مخصوص به نام «حواریون» بود، كه در عصرش و بعد از آن، او را بسیار یاری كردند و در گسترش آیینش كوشیدند، جز یك نفر از آنها به نام «یهودا اسخریوطی» كه منافق گردید.
عیسی ـ علیه السلام ـ 33 سال عمر كرد، یهودیان او را دستگیر كردند تا بكشند، خداوند او را از دست آنها نجات داد و به آسمان برد، و در روزهای آخر عمر، شمعون را وصی و جانشین خود نمود.
حضرت یحیی ـ علیه السلام ـ او را تصدیق كرد و از مبلّغان آیین او گردید.(2) آیین او تا بعثت پیامبر اسلام (610 سال) ادامه یافت، و اكنون تعداد پیروان حضرت مسیح ـ علیه السلام ـ در دنیا از تعداد همه پیروان ادیان دیگر بیشتر است، كه به عنوان مسیحی خوانده میشوند.
با این اشاره نظر شما را به داستانهایی از زندگی این پیامبر بزرگ جلب میكنیم:
مریم ـ علیها السلام ـ مادر عیسی ـ علیه السلام ـ از بانوان پاك سرشت و برگزیده خدا است (كه شرح حال تولّد او و نذر مادرش در مورد خدمتگزاری او در مسجد بیت المقدس، قبلاً در ذكر زندگی حضرت زكریا ـ علیه السلام ـ خاطرنشان گردید.) این بانوی با عظمت، از بانوان نمونه تاریخ است كه از نظر مقام، بعد از فاطمه زهرا ـ علیها السلام ـ و خدیجه كبری ـ علیها السلام ـ بینظیر میباشد و خداوند در قرآن او را به بزرگی و پاكی و فرزانگی ستوده است.(3)
مریم ـ علیها السلام ـ مطابق نذر مادرش، به خدمتگذاری مسجد پرداخت او تحت پرستاری حضرت زكریا ـ علیه السلام ـ هم چنان در مسجد بیت المقدس خدمت میكرد و به عبادت و نیایش ادامه میداد، تا این كه فرشتگان به نزدش آمدند و او را ـ بیآنكه ازدواج كرده باشد ـ به پسری به نام مسیح، عیسی بن مریم ـ علیه السلام ـ بشارت دادند. پسری كه دارای شخصیت برجسته در دنیا و آخرت است.
مریم گفت: «پروردگارا! چگونه فرزندی برای من خواهد بود، در حالی كه انسانی با من تماس نگرفته است؟»
خداوند فرمود: «خدا این گونه هر چه را بخواهد میآفریند، هنگامی كه وجود چیزی را بخواهد، فقط به آن میگوید موجود باش، آن نیز بیدرنگ موجود میشود.»(4)
مریم ـ علیها السلام ـ در خلوتگاه عبادت، در گوشهای از مسجد بیت المقدس مشغول راز و نیاز بود، ناگاه خداوند یكی از فرشتگان بزرگ خود (جبرئیل) را به شكل یك جوان زیبا و خوش قیافه و سالم به سوی مریم فرستاد.
پیدا است كه مریم ـ علیها السلام ـ با دیدن آن جوان بیگانه، چه حالتی پیدا میكند، مریمی كه همواره پاكدامن میزیسته و از دامان پاكان پرورش یافته و به عفّت و پاكدامنی، ضرب المثل شده، هراسان و وحشت زده شد(5) و همان لحظه (با احساسات) فریاد زد:
«من از تو به خدای رحمان پناه میبرم، اگر پرهیزكار هستی.» مریم ـ علیها السلام ـ با نگرانی و دلهره منتظر پاسخ آن مرد جوان بود، كه ناگهان شنید او میگوید:
«إِنَّما أَنَا رَسُولُ رَبِّكِ لِأَهَبَ لَكِ غُلاماً زَكِیا؛ من فرستاده پروردگار توام (آمدهام) تا پسری پاكیزه به تو ببخشم.»
مریم ـ علیها السلام ـ از این رو كه اطمینان یافت فرستاده خدا به سوی او آمده آرامش یافت، ولی از روی تعجب گفت:
«چگونه ممكن است فرزندی برای من باشد، در حالی كه تاكنون انسانی با من تماس نگرفته است، و زن آلودهای هم نیستم؟!»
جبرئیل گفت: مطلب همین است كه پروردگارت فرموده، این كار بر من سهل و آسان است، ما میخواهیم او (عیسی) را نشانهای برای مردم قرار دهیم، و رحمتی از سوی ما برای آنها باشد.(6)
جبرئیل ـ علیه السلام ـ در گریبان مریم ـ علیها السلام ـ دمید(7) و از آن پس مریم ـ علیها السلام ـ احساس كرد كه باردار شده است.(8)
مریم ـ علیها السلام ـ باردار شد، ولی هر چه به روز وضع حمل نزدیك میشد نگرانتر میگردید، زیرا با خود میگفت: «چه كسی از من میپذیرد كه زنی بدون همسر، باردار شود؟ اگر به من نسبت ناروا بدهند، چه كنم؟» دختری كه سالها الگوی پاكی و عفّت است، چگونه برای او نسبت ناروا قابل تحمل است؟
از سوی دیگر احساس میكرد كه چون فرزندش از رسولان الهی است، خداوند او را در بحرانها حفظ خواهد كرد.
لحظه درد زایمان فرا رسید، طوفانی از غم و اندوه، سراسر وجود پاك مریم ـ علیها السلام ـ را فرا گرفت، به گونهای كه گفت:
«یا لَیتَنِی مِتُّ قَبْلَ هذَا وَ كُنْتُ نَسْیاً مَنْسِیا؛ ای كاش پیش از این مرده بودم، و به كلّی فراموش میشدم.»(9)
مریم ـ علیها السلام ـ هنگامی كه درد زایمان گرفت، كنار تنه درخت خرمای خشكیدهای رفت، تنها و غمگین بود. ناگهان (از جانب خدا) صدایی به گوشش رسید:
«غمگین مباش، خداوند در قسمت پایین پای تو، چشمه آب گوارایی را جاری ساخته است، و نظر به بالای سرت بیفكن، بنگر كه چگونه ساقه خشكیده، به درخت نخل باروری تبدیل شده كه میوهها، شاخههایش را زینت بخشیدهاند. درخت را تكانی بده تا رطب تازه برای تو فرو ریزد، و از این غذای لذیذ و نیرو بخش بخور، و از آن آب گوارا بنوش، و چشمت را به این نوزاد روشن بدار و هرگاه كسی از انسانها را دیدی، (با اشاره) بگو من برای خداوند رحمان روزهای (روزه سكوت) نذر كردهام، بنابراین امروز با هیچ انسانی سخن نمیگویم و بدان كه این نوزاد خودش از خود دفاع خواهد كرد(10)به این ترتیب عیسی ـ علیه السلام ـ به قدرت الهی از مادری پاك و نمونه چشم به جهان گشود.
در ماجرای تولّد حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ از مریم ـ علیها السلام ـ دو نكته وجود دارد كه پیام آور درسهای بزرگ عقیدتی و عملی است.
1. با این كه حضرت مریم ـ علیها السلام ـ از هر نظر پاك بود، و همواره در محراب عبادت به سر میبرد و خدمتگذار مسجد بیت المقدس در جهت ظاهر و باطن بود، هنگام زایمان، از جانب خداوند به او خطاب شد از مسجد بیرون برو، و به تعبیر قرآن به مكان دور دستی رفت.(11) چرا كه حرمت مسجد را باید نگه داشت.
ولی در مورد ولادت حضرت امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ هنگامی كه مادرش فاطمه بنت اسد ـ علیها السلام ـ مشغول طواف كعبه بود و درد زایمان او را فرا گرفت، دیوار كعبه شكافته شد، و ندایی به او رسید كه وارد خانه كعبه شو، فاطمه ـ علیها السلام ـ داخل خانه كعبه شد، و آن دیوار ترمیم یافت و حضرت علی ـ علیه السلام ـ در درون كعبه یعنی در مقدسترین مكان، متولّد شد(12)