از آيات بسيارى از قرآن استفاده مى شود كه در رستاخيز اعمال ما زنده مى شود، و در صورت هاى مختلفى با ما خواهد بود، و يكى از بخش هاى مهم پاداش و كيفر همين تجسّم اعمال است.
ظلم و بيدادگرى به شكل ابرى سياه و ظلمانى اطراف ما را فرا خواهد گرفت، چنان كه در حديثى از پيامبر(صلى الله عليه وآله):
«ايّاكم و الظلم فانّ الظلم عندالله هو الظلمات يوم القيامة(1)»
«اموال نامشروع يتيمان به صورت شعله هاى آتش ما را فرو مى گيرد(2)».
«و ايمان به صورت نور و روشنايى اطراف ما را روشن مى كند(3)».
«رباخوارانى كه با عمل زشت و ننگين خود تعادل اقتصادى جامعه را برهم زده بودند همچون بيماران مصروعى خواهند بود كه به هنگام برخاستن قادر به حفظ تعادل خود نيستند گاهى زمين مى خورند و گاه بر مى خيزند(4)».
«اموالى كه محتكران و بخيلان ثروت اندوز روى هم گذاردند و حقوق محرومان از آن نپرداختند طوق سنگينى بر گردن آنها مى شود، به گونه اى كه قدرت بر حركت نخواهند داشت(5)».
و همچنين ساير اعمال هر كدام به صورت مناسبى مجسّم مى گردد.
مى دانيم علم و دانش امروز مى گويد چيزى در جهان نابود نمى شود ماده و انرژى دائماً تغيير شكل و صورت مى دهد. بى آن كه هرگز از بين برود، افعال و اعمال ما كه از اين دو خارج نيستند به حكم اين قانون به طور جاودانى مى مانند، هر چند شكل آنها عوض شود.
قرآن مجيد در عبارت كوتاه و تكان دهنده اى درباره قيامت مى گويد: (و وجدوا ما عملوا حاضراً);(6) «مردم اعمال خود را در آنجا حاضر مى بينند».
و در واقع هر چه مى كشند از دست اعمال خود مى كشند، و لذا بلافاصله در ذيل همان آيه مى افزايد: (ولا يظلم ربك احدا); «خداى تو به هيچ كس ظلم و ستم نمى كند».
در جاى ديگر قرآن درباره روز قيامت مى خوانيم (يومئذ يصدر الناس اشتاتاً ليروا اعمالهم)(7); «مردم در آن روز گروه گروه محشور مى شوند تا اعمالشان به آنها نشان داده شود».
(فمن يعمل مثقال ذرة خيراً يره و من يعمل مثقال ذرة شراً يره); «هر كس به اندازه سنگينى ذره اى كار نيك انجام داده آن را خواهد ديد و هر كس به اندازه سنگينى ذره اى كار بد انجام داده او نيز آن را مشاهده خواهد كرد(8)». دقّت كنيد كه مى گويد خود آن اعمال را خواهد ديد.
توجّه به اين حقيقت كه اعمال ما از كوچك و بزرگ، نيك و بد، در اين جهان ثابت و محفوظ مى ماند و از بين نمى رود، و در رستاخيز همه جا با ما خواهد بود مى تواند هشدار به همگان باشد، تا در برابر زشتى ها و بدى ها محتاط و سخت گير باشيم، و نسبت به نيكى ها علاقه مند و وفادار.
عجيب اين كه امروز نيز دستگاه هايى اختراع شده كه مى تواند گوشه اى از اين مسئله را در همين دنيا براى ما مجسّم كند:
يكى از دانشمندان مى نويسد: «امروز توانسته اند امواج صوتى كوزه گران مصرى 2000 سال پيش را منعكس كنند، به طورى كه قابل شنيدن باشد، زيرا در موزه هاى مصر كوزه هاى از 2000 سال قبل باقى مانده كه به هنگام ساختن آنها با چرخ هاى مخصوص و به وسيله دست ها امواج صوتى كارگران در بدنه كوزه ها نقش بسته و امروز توانسته اند آن امواج را از نو زنده كنند به طورى كه ما با گوش خود آن را بشنويم»!(9)
به هر حال بسيارى از سؤالاتى كه در مورد مسئله معاد و جاويدانگى پاداش نيكوكاران و كيفر بد كاران در قرآن مجيد آمده است با توجه به همين «تجسم اعمال» و با توجه به اينكه هر عمل خوب و بدى در روح و جان ما اثر مى گذارد و آن اثر هميشه با ما خواهد بود، پاسخ گفته مى شود.(10)
پی نوشتها :
1. وسائل، ج 6، ص 25 - بحار، ج 70، ص 303 - بحار، ج 72، ص 309.
2. نساء، آيه 10.
3. سوره حديد، آيه 12.
4. سوره بقره، آيه 27.
5. سوره آل عمران، آيه 180.
6. سوره كهف، آيه 49.
7. سوره زلزال، آيه 6.
8. سوره زلزال، آيات 7 و 8.
9- از كتاب راه طى شده.
10- پنجا درس اصول عقايد براى جوانان، ص 393.