حسابرسی اعمال

«وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْ‏ءٍ ثُمَّ إِلى‏ رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ» (انعام - 38) اين آيه خطابش به مردم است، و می فرمايد حيوانات زمينى و هوايى هم امت‏هايى هستند مثل شما مردم، و معلوم است كه اين شباهت تنها از اين نظر نيست كه آنها هم مانند مردم داراى كثرت و عددند، چون، جماعتى را به صرف كثرت و زيادى عدد، امت نمی گويند، بلكه وقتى به افراد كثيرى امت اطلاق می شود كه يك جهت جامعى اين كثير را متشكل و به صورت واحدى درآورده باشد، و همه يك هدف را در نظر داشته باشند حال چه آن هدف، هدف اجبارى باشد و چه اختيارى.
معنى جزا چيست؟ در پاسخ اين سؤال به عنوان مقدمه بايد گفت كه هيچ مجتمعى از مجتمعات بشرى خالى از وظائف اجتماعى ‏اى كه افراد آن موظف به احترام به آن باشند نيست، چون اصولا تشكيل جامعه براى هماهنگ كردن مردم و ايجاد توافق بين اعمال ايشان و نزديك كردن آنان به يكديگر است، براى اين است كه همه با هم مؤتلف و مجتمع شده، و بوسيله آثارى كه در ائتلاف و اجتماع است احتياجات هر يك از افراد به مقدار استحقاق و به نسبت عمل و سعيشان برآورده مى‏ گردد.
از آيات بسيارى از قرآن استفاده مى شود كه در رستاخيز اعمال ما زنده مى شود، و در صورت هاى مختلفى با ما خواهد بود، و يكى از بخش هاى مهم پاداش و كيفر همين تجسّم اعمال است.
بر حسب آیات قرآن و روایات، هنگامیکه قیامت برپا شود، و انسان ها در محکمه عدل الهی قرار گرفتند، محاکمه می شوند.
چكيده: مهمترين ويژگى قيامت در متون دينى ما «يوم الجزاء» بودن آن است. آنچه كه از قيامت در اذهان ما پيش از هر چيز متبادر مى‏شود نيز همين ويژگى است. در ارتباط با اين ويژگى اصلى قيامت شبهاتى مطرح شده است كه برخى از آنها در مورد اصل نظام مجازات اخروى و برخى از آنها در مورد نوع مجازات و يا آموزه‏هاى ديگر دينى در اين رابطه است.  
چكيده هر فرد مكلفى در روز رستاخيز از فرجامى نيك يا بد برخوردار است. بر اين اساس، اين پرسش مطرح مى‏شود كه سرنوشت كودكان و اطفالى كه پيش از بلوغ، شمع وجودشان خاموش مى‏گردد و از دنياى فانى رخت برمى‏بندند چه خواهد شد؟ آيا آنان در فردوس برين، جاودان مى‏گردند يا در دوزخ وارد مى‏شوند و يا در جايگاه ديگرى جاى خواهند گرفت؟
در شماره گذشته، معنای تجسم اعمال، تاریخچه بحث، تبیین مسئله تجسم اعمال، دیدگاه منفی و نقد آن را مورد بررسی قرار دادیم، اینک دنباله بحث را پی می­گیریم.   2) دیدگاه مثبت در برابر دیدگاه منفی، طرفداران این نظریه، تجسم اعمال را به دلایل نقلی و عقلی ممکن می­دانند که به تبیین آنها می ­پردازیم:
چکیده مسأله­ی تجسم أعمال مربوط به جهان پس از مرگ است، زیرا شاخه­ای از کیفر و پاداش اخروی است. اگر چه این مسئله، در بحث شاهدان قیامت، نیز می­تواند راهگشا باشد، زیرا هرگاه اعمال و کردار انسان گنه­کار در سرای دیگر تجسّم یابد، خود بهترین شاهد و گواه بر جُرم بوده و راه هرگونه انکار را بر او می­بندد.
نامه اعمال چگونه است؟ آيا واقعاً نامه است يا نوعى تشبيه مى باشد; در اين صورت دادن نامه اعمال به دست راست و چپ چه معنايى پيدا مى كند؟ آيا دادن نامه اعمال به دست راست و چپ بيانى از «تجسم اعمال» است؟
واژه «احباط» در لغت به معنای باطل كردن، هدر دادن، تباه ساختن، بی تأثیر نمودن، خشك شدن آب چاه و… آمده است. در اصطلاح، «احباط» یعنی باطل شدن اعمال نیك با گناهان بزرگ و محو شدن پاداش اعمال پیشین با نتایج شوم گناهان پسین. جماعتی از متكلمان معتزلی بر این باورند كه حسنات پیشین مكلفان با سیئات بعدی باطل می شود، اما امامیه و گروهی از متكلمان اهل سنت این باور را به صورت قاعده ای كلی نپذیرفته اند.