بر حسب آیات قرآن و روایات، هنگامیکه قیامت برپا شود، و انسان ها در محکمه عدل الهی قرار گرفتند، محاکمه می شوند.
برای اثبات کارهای خوب و یا بد انسان، شهود و گواهانی وجود دارند که عبارتند از:
1.ذات پاک خدا﴿ثمّ الله شهید علی ما یفعلون﴾ (سوره یونس،آیه 46) در آن روز خدا هم به اعمال و رفتارهای انسان گواهی داده و آگاهست.
2.پیامبران و پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز شهید و گواه هستند.﴿فکیف اذا جئنا من کل امّة بشهید و جئنا بک علی هؤلاء شهیداً﴾ (سوره نساء، آیه 41) چگونه است حال آنها، آنگاه که از هر طایفه ای گواهی آریم و تو را »ای پیامبر خاتم«بر این امّت به گواهی خواهیم.
3.امامان(علیهم السلام) در سوره بقره،آیه 144 با توجّه به روایات مذکور در تفسیر صافی ذیل همین آیه،که امام باقر(علیه السلام) فرمود:آن امّت وسط که گواهان هستند ما هستیم.
4.فرشتگان﴿وجاءت کلّ نفس معها سائق و شهید﴾(سوره ق،آیه 21) و هر نفسی را فرشته ای برای حساب به محشر کشاند و فرشته ای بر نیک و بدش گواهی دهد.
5.وجدان ﴿اقرأ کتابک کفی بنفسک الیوم علیک حسیبا﴾ (سوره اسراء،آیه 41) تو خود کتاب اعمالت را بخوان و بنگر تا در دنیا چه کرده ای که خودت برای رسیدگی به حسابت کافی هستی.
6.زمین و مکان ﴿یومئذ تحدّث اخبارها﴾(سوره زلزال،آیه 4) آن هنگام زمین مردم را آگاه می سازد.
7.زمان در کتاب شریف نور الثقلین،ج5،ص21 مفصّلاً بیان شده است.
8.اعضاء وجوارح ﴿یوم تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم بما کانوا یعملون﴾(سوره نور،آیه 24) بترسید از روزی که زبان و دست و پاها بر اعمال آنها گواهی دهند.
9.اعمال انسان و نامه اعمال ﴿ووضع الکتب فتری المجرمین مشفقین مما فیه و یقولون یا ویلتنا مال هذا الکتاب لا یغادر صغیرة ولا کبیرة الا احصاها و وجدوا ما عملوا حاضراً ولا یظلم ربّک احداً﴾(سوره کهف،آیه 49) و در آن روز کتاب اعمال نیک و بد خلق را پیش نهند و اهل عصیان را از آنچه در نامه عمل آنهاست ترسان و هراسان بینی در حالی که با خود گویند ای وای بر ما این چگونه کتابی است که اعمال کوچک و بزرگ ما را سر موئی فرو نگذاشته در آن کتاب همه اعمال خود را حاضر ببینند و خدا به هیچ کس ستم نخواهد کرد.
10.دو فرشته رقیب و عتید﴿و انّ علیکم لحافظین،کراماً کاتبین﴾ (سوره انفطار،آیه 10و11) البته نگهبان ها بر مراقبت احوال شما مأمور که آنها »رقیب و عتید« نویسندگان اعمال شما و فرشته مقرب خدایند.
نویسنده : نقی رحمانی