با این كه داوود ـ علیه السلام ـ دارای حكومت و امكانات وسیع بود، همواره به طور ساده میزیست، و حریم پارسایی را رعایت میكرد، حضرت علی ـ علیه السلام ـ در یكی از خطبههایش از پارسایی داوود ـ علیه السلام ـ یاد كرده و میفرماید: «او صاحب صدای خوش، و خواننده بهشت است، با دست خود زنبیلهایی از لیف خرما میبافت و به همنشینانش میفرمود: كدامیك از شما در فروش این زنبیلها مرا كمك میكند؟ او از پول آن زنبیلها نان جوین تهیه میكرد و میخورد.»(1)
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: خداوند به حضرت داوود ـ علیه السلام ـ وحی كرد:
«نِعْمَ الْعَبْدُ اَنْتَ اِلّا اَنّكَ تأكُلُ مِنْ بیتِ المالِ؛ تو نیكو بندهای هستی، جز این كه هزینه زندگی خود را از بیت المال تأمین میكنی.»
حضرت داوود ـ علیه السلام ـ چهل روز گریه كرد، و از خداوند خواست كه وسیلهای برای او فراهم سازد كه از بیت المال مصرف نكند، خداوند آهن را بر او نرم كرد، او هر روز با آهن یك زره میساخت و آن را میفروخت، به طوری كه در سال 360 زره بافت، و از بیت المال بینیاز گردید.»(2)
آری قبل از آن عصر، جنگ جویان وقتی به جنگ میرفتند، لباسهای آهنی میپوشیدند كه پوشیدن این لباسها به خاطر سنگینی و انعطاف ناپذیری، بسیار دشوار و خسته كننده بود.
داوود ـ علیه السلام ـ كه به مسأله جهاد و دفاع، اهمیت بسیار میداد، در این فكر بود كه وسیله دفاعی رزمندگان در عین آن كه آنها را حفظ میكند، نرم و استفاده از آن آسان باشد. همین مطلب را از خداوند خواست.
خداوند آهن را مانند شمع و موم برای داوود ـ علیه السلام ـ نرم كرد، و او از این موهبت كمال استفاده را در زره سازی نمود.
روایت شده: روزی حضرت لقمان ـ علیه السلام ـ نزد داوود ـ علیه السلام ـ آمد، او مشغول درست كردن نخستین زره بود، لقمان سكوت كرد و چیزی نگفت، همچنان تماشا میكرد و میدید داوود ـ علیه السلام ـ از آهن مقداری میگیرد و با آن مفتولهای باریك میسازد، و آن مفتولها را داخل هم میگذارد... لقمان هم چنان منتظر بود ببیند كه داوود ـ علیه السلام ـ چه میسازد؟!
تا این كه داوود ـ علیه السلام ـ یك زره را به طور كامل ساخت و سپس برخاست، آن را پوشید و گفت: «به راستی چه وسیله دفاعی خوبی برای جنگ است.»
لقمان با صبر و تحمل بدون سخن گفتن دریافت كه داوود ـ علیه السلام ـ چه چیزی میبافته است، گفت: «اَلصَّمْتُ حِكْمَهٌ و قَلیلٌ فاعِلُهُ؛ خاموشی حكمت است. ولی افراد خاموش اندكند.»(3)
جلال الدین مولانا در كتاب مثنوی گوید: لقمان وقتی كه دید داوود ـ علیه السلام ـ لباسی با حلقههای آهن میبافد تعجب كرد، میخواست بپرسد، با خود گفت: خاموشی و تحمل بهتر است انسان در پرتو تحمل زودتر به مقصود میرسد.
سرانجام بافتن آن تمام شد و داوود ـ علیه السلام ـ آن را پوشید و به لقمان گفت: «این زره لباس نیكویی برای جنگ است.» لقمان گفت: «صبر نیز یار و پناه خوب، و برطرف كننده اندوه است»:
گفت لقمان صبر هم نیكو دمی است كو پناه و دافع هر جا غمی است
صد هزاران كیمیا حق آفرید كیمیایی هم چو صبر آدم ندید
صبر گنج است ای برادر صبر كن تا شفا یابی تو زین رنج كهن(4)
سعدی در گلستان میگوید:
چو لقمان دید كاندر دست داوود (ع) همی آهن به معجز موم گردد
نپرسیدش چه میسازی كه دانست كه بیپرسیدنش معلوم گردد(5)
گزینش داوری بهتر
گلّه گوسفندی شبانه وارد تاكستانی شدند، و برگها و خوشههای انگور آن تاكستان را خوردند. صاحب باغ از حادثه با خبر شد و صاحب گوسفند را نزد حضرت داوود ـ علیه السلام ـ آورد، و از او شكایت نمود، و از حضرت داوود ـ علیه السلام ـ خواست تا در این مورد داوری كند.
حضرت داوود ـ علیه السلام ـ پس از بررسی چنین فهمید كه قیمت در آمد آن باغ كه به وسیله گوسفندان نابود شده به اندازه قیمت آن گوسفندان است، از این رو چنین قضاوت كرد كه: «گوسفندان باید به صاحب باغ سپرده شوند.»
حضرت سلیمان فرزند داوود ـ علیه السلام ـ كه در آن هنگام خردسال بوده، در آن جا حضور داشت و به پدر گفت: ای پیامبر بزرگ خدا! این قضاوت را تغییر ده و تعدیل كن.
داوود ـ علیه السلام ـ گفت: چگونه؟
سلیمان ـ علیه السلام ـ گفت: گوسفندان را به صاحب باغ تحویل بده تا از منافع آنها (از شیر و پشمشان) استفاده كند، و باغ را به صاحب گوسفندان تحویل بده، تا در اصلاح آن بكوشد، وقتی كه باغ به حال اول بازگشت، آن را به صاحبش تحویل بده، و در همان وقت، گوسفندان را نیز به صاحبش بسپار.
هر دو قضاوت صحیح و عادلانه بود، ولی نظر به این كه در مقام اجرا، قضاوت سلیمان ـ علیه السلام ـ دقیقتر اجرا میشد و به طور تدریج بود و زندگی هر دو نفر (صاحب باغ و صاحب گوسفند) پس از مدتی سامان مییافت، قضاوت سلیمان از سوی خداوند انتخاب گردید، البته قضاوت سلیمان ـ علیه السلام ـ را خداوند به او تفهیم نمود(6) و در ضمن، بوجود آمدن ماجرا به این صورت، برای آن بود كه وصی حضرت داوود ـ علیه السلام ـ در میان فرزندانش معرفی گردد كه سلیمان است نه غیر او.
خداوند در آیات 10 و 11 سوره سبأ پس از ذكر موهبت وسیع خود به داوود ـ علیه السلام ـ كه نشانگر مواهب بسیارِ معنوی و مادی به داوود ـ علیه السلام ـ است. سه عطیه بزرگ الهی را نام میبرد كه خداوند به حضرت داوود ـ علیه السلام ـ داد:
1. خداوند به كوهها فرمان داد كه با داوود ـ علیه السلام ـ (هنگام تسبیح) همصدا و هم آواز شوند.
2. به پرندگان فرمان داد كه با داوود ـ علیه السلام ـ (هنگام ذكر خدا) همصدا و هم آواز گردند.
3. خداوند آهن را برای داوود ـ علیه السلام ـ نرم كرد و به او دستور داد كه با آهن زرههای كامل و فراخ بسازد، و حلقههای آن را به اندازه و متناسب كند.
وقتی كه حضرت داوود ـ علیه السلام ـ تسبیح خدا مینمود، كوهها و پرندگان صدای دلنشین و شیوای او را میشنیدند و با او در ذكر خدا هم آهنگ میشدند.
امام صادق ـ علیه السلام ـ در این راستا فرمود: «هنگامی كه داوود ـ علیه السلام ـ به سوی صحرا و بیابان حركت میكرد، و آیات كتاب زبور را (كه غالباً به صورت مناجات بود) میخواند، هیچ كوه و سنگ و پرندهای نبود مگر این كه با او همصدا میشدند.»(7) آری آنها با شعوری كه داشتند تحت تأثیر مناجاتهای اثر بخش داوود ـ علیه السلام ـ قرار میگرفتند و همنوا با او دل به خدا میبستند.
او مناجاتهای كتاب زبور را با آن صدای خوش در محرابش میخواند. پرندگان آن چنان مجذوب آن صدا میشدند كه از هوا میآمدند و بر روی داوود ـ علیه السلام ـ میافتادند، و حیوانات وحشی برای شنیدن آن، پیش مردم میآمدند و از آنها نمیرمیدند، زیرا همه، حواسشان غرق در لذّت صدای داوود ـ علیه السلام ـ میشد.(8/