پاداش نیکوکاری [ سوره مرسلات، آیات 41 الی 44]
إِنَّ الْمُتَّقينَ في ظِلالٍ وَ عُيُونٍ [1] (41)وَ فَواكِهَ مِمَّا يَشْتَهُونَ [2](42)كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [3](43)إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنينَ [4] (44)
پرهيزگاران در سايه ها و كنار چشمه سارانند، (41)با هر ميوهاى كه آرزو كنند. (42)به پاداش كارهايى كه مى كرده ايد بخوريد و بياشاميد، شما را گوارا باد. (43)ما نيكوكاران را اينچنين پاداش مى دهيم. (44)
جزئیات آیه [5]
1-تفسیر نمونه
تفسير: اگر به قرآن ايمان نمى آورند به كدام سخن ايمان مى آورند؟!
مى دانيم برنامه قرآن آميختن انذار به بشارت، و تهديد به تشويق است، و همچنين ذكر سرنوشت مؤمنان در برابر سرنوشت مجرمان تا با قرينه مقابله مسائل بهتر درك شود.
بر اساس همين سنت، در آيات فوق به دنبال بيان مجازاتهاى گوناگون مجرمان در قيامت، اشاره پر معنى و كوتاهى در باره وضع پرهيزكاران در آن روز كرده، مى فرمايد:" افراد با تقوى در سايه هاى درختان و در ميان چشمه ها قرار دارند" (إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي ظِلالٍ وَ عُيُونٍ).
اين در حالى است كه مجرمان چنان كه از آيات قبل دانسته شد در سايه شرر بار و سوزان دودهاى خفه كننده اند.
" ظلال" جمع" ظل" به معنى سايه است، خواه سايه اى مانند سايه درختان در روز، و يا سايه اى كه در تاريكى شب حاصل مى شود، در حالى كه" فىء" به سايه اى گفته مى شود كه تنها در مقابل يك مبدء نورانى به وجود مى آيد همچون سايه درختان در مقابل آفتاب.
*** سپس مى افزايد:" آنها در ميان انواع ميوه ها از آنچه مايل باشند و مى خواهند قرار دارند" (وَ فَواكِهَ مِمَّا يَشْتَهُونَ).
روشن است ذكر" ميوه ها" و" سايه ها" و" چشمه ها" اشاره به گوشه اى از مواهب عظيم الهى بر آنها است، گوشه اى كه با زبان اهل دنيا قابل بيان و ترسيم است، اما آنچه در بيان نمى گنجد، و به فكر ساكنان دنيا خطور نمى كند، از آن به مراتب برتر و بالاتر است.
*** جالب اينكه آنها در اين ميهمان سراى الهى به عاليترين وجهى پذيرايى مى شوند، همان گونه كه در آيه بعد آمده كه به آنها گفته مى شود" بخوريد و بنوشيد گوارا، اينها در برابر اعمالى است كه انجام مى داديد"! (كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).
اين جمله خواه مستقيما از سوى خداوند به عنوان خطاب به آنها باشد، يا وسيله فرشتگان توام با لطف و محبتى است آشكار كه غذايى است براى روح و جان آنها.
تعبير" بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ" (در مقابل اعمالى كه انجام مى داديد) اشاره به اين است كه اين مواهب را بدون حساب به كسى نمی دهند، و با ادعا و خيالو پندار به دست نمى آيد، تنها به وسيله اعمال صالح فراهم مى شود.
" هنىء" (بر وزن مليح) به گفته" راغب" در" مفردات" هر چيزى است كه مشقتى به دنبال ندارد، و ناراحتى توليد نمى كند، و لذا به غذا و آب گوارا" هنىء" گفته مى شود، گاه به زندگى گوارا نيز اطلاق مى گردد.
و اين اشاره به آن است كه ميوهها و غذاها و نوشابههاى بهشتى، همانند آب و غذاى دنيا نيست كه گاه آثار سويى در بدن مىگذارد يا عوارض نامطلوبى به دنبال دارد.
.....
وى اين مطلب تكيه مى كند كه اين نعمتها بىحساب نيست، مى افزايد:" مسلما ما اين گونه، نيكوكاران را جزا مى دهيم" (إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ).
جالب اينكه در آيه نخست روى مساله" تقوى" تكيه شده، و در آيه بعد از آن روى" عمل" و در اين آيه روى" احسان و نيكوكارى".
" تقوى" هر گونه پرهيز از گناه و فساد و شرك و كفر است و" احسان" انجام هر كار نيك، و" عمل" نيز ناظر به اعمال صالح است، تا روشن شود برنامه نعمتهاى الهى تنها مربوط به اين گروه است، نه مدعيان دروغين ايمان،و آلودگان به انواع فساد، هر چند ظاهرا در سلك اهل ايمان در آيند.
2-تفسیر منهج الصادقین
إِنَّا كَذلِكَ بدرستى كه ما همچنين نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ پاداش مي دهم اهل احسان را در عقيده و عمل.
3-تفسیر اطیب البیان
محققا ما همين نحو جزا مي دهيم نيكوكاران را. محسن كسى را گويند كه بخود احسان كند در معرض عذاب الهى بر نيايد، بديگران احسان كند ظلم در حق احدى نكند و حق آنها را از بين نبرد بلكه بآنها محبت و عنايت داشته باشد، بدين احسان كند دين را محترم دارد احكام آن را بى اعتنايى نكند.
4-تفسیر التبیان
«إِنَّا كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ»اخبار منه تعالى أنه كما جازى هؤلاء المتقين بما ذكره من النعيم مثل ذلك يجازي كل محسن عامل بطاعة اللَّه. و في ذلك دلالة على أن كل احسان خالص للعبد فله به الثواب و الحمد، و انه طاعة للَّه، و إن ما ليس بإحسان من فعل خارج عن هذا الحكم
Links:
[1] http://quran.ahlolbait.com/verse/77/41/40,39/118:243/122/121/%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D9%BE%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-(%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C)-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AA
[2] http://quran.ahlolbait.com/verse/77/42/40%2C39/118%3A243/122/121/%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D9%BE%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%28%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%29-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AA
[3] http://quran.ahlolbait.com/verse/77/43/40%2C39/118%3A243/122/121/%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D9%BE%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%28%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%29-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AA
[4] http://quran.ahlolbait.com/verse/77/44/40%2C39/118%3A243/122/121/%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D9%BE%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%28%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%29-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AA
[5] http://http://quran.ahlolbait.com/quran/77/44/40%2C39/1/simple/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D9%BE%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AA