آداب احسان و نیکی در قرآن؛ سوره مجادله آیه 9

[ سوره مجادله ، آیه 9 [1]]

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا تَناجَيْتُمْ فَلا تَتَناجَوْا بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ مَعْصِيَةِ الرَّسُولِ وَ تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوى‏ وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ [2] (9)

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چون با يكديگر نجوا مى‌كنيد، در باب گناه و تعدى و نافرمانى پيامبر نجوا نكنيد، و به نيكوكارى و پرهيزكارى نجوا كنيد، و از خدايى كه به سوى او محشور مى‌شويد پروا بداريد(بهرام پور)

1-اطیب البیان

وَ تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوى‏ بر اعمال صالحه و تقوى و ترك معاصى است كه مفاد امر به معروف و نهى از منكر باشد كه دو ركن واجب اسلامى است‏

2-الصافی

(وَ تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوى‏)أي بافعال الخير و الخوف من عذاب اللَّه.

3-المیزان

و اشترط عليهم أن لا يكون تناجيا بالإثم و العدوان و معصية الرسول و أن يكون تناجيا بالبر و التقوى و البر و هو التوسع في فعل الخير يقابل العدوان، و التقوى مقابل الإثم ثم أكد الكلام بالأمر بمطلق التقوى بإنذارهم بالحشر بقوله: «وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ».

4-ترجمه المیزان

شما مى ‏توانيد نجوى كنيد، به‏ شرطى كه نجوايتان توأم با اثم و عدوان و معصيت رسول نباشد، بلكه تناجى به بر و تقوا باشد.
منظور از" بر" تمامى كارهاى خير است كه در مقابل كلمه" عدوان" قرار گرفته، و منظور از" تقوى" آن عملى است كه" اثم" نباشد. آن گاه مطلب را با أمر به مطلق تقوا و تهديد از قيامت تاكيد نموده، مى ‏فرمايد:" وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ"

5-التبیان

(وَ تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوى‏)أي بافعال الخير و الخوف من عذاب اللَّه.

6-مجمع البیان

(وَ تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوى‏)يعنى راز بگوئيد بكارهاى خوب و طاعت، و خوف از عذاب خدا و پرهيزگارى از معصيت خدا.

7-ترجمه مجمع البیان

(وَ تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوى‏)يعنى راز بگوئيد بكارهاى خوب و طاعت، و خوف از عذاب خدا و پرهيزگارى از معصيت خدا.

8-تفسیر نمونه

از اين تعبير به خوبى استفاده مى‏ شود كه اصل نجوى اگر در ميان مؤمنان باشد، سوء ظنى بر نيانگيزد، و توليد نگرانى نكند و محتواى آن توصيه به نيكيها و خوبيها باشد مجاز است.

9-تفسیر نور

موضوع و محتواى گفتار، ارزش آن را مشخص مى ‏كند. اگر موضوع نجوا، نيكى و تقوا باشد يك ارزش است ولى اگر گناه و ستم و توطئه باشد حرام است. البتّه گاهى محتوى نيز خوب است، امّا موقعيّت خوبى نيست. مثلًا در جمع مؤمنان دو نفر درگوشى سخن بگويند.
پيام‏ها:
همه‏ ى سخنان را نبايد آشكار و نهان گفت. گاهى بايد نهى از منكر يا امر به معروف، در خفا و پنهان باشد. «تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوى‏»

10-تفسير كاشف

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا تَناجَيْتُمْ» لهؤلاء الذاهلين عن ايمانهم، و قد أمرهم اللّه سبحانه ان يتناجوا بالخير، فإنه أليق بالمؤمنين، و لا يتناجوا بالشر كما هو شأن المنافقين و الكافرين.
...... و قد نهى سبحانه المؤمنين عن مناصرة الطغاة و لو بكلمة تقال بالسر، و أمر بجهادهم بالقول و الفعل سرا و جهرا.

11-ترجمه تفسير كاشف

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا تَناجَيْتُمْ»
براى همين گروهى است كه از ايمانشان غفلت دارند و خداوند به آنان فرمان داده است كه براى نيكى با يك‏ديگر نجوا كنند كه به مؤمنان شايسته ‏تر است و براى گناه و بدى با يك‏ديگر نجوا نكنند، چنان‏كه منافقان و كافران اين كار را مى ‏كنند.
......
درحالى‏كه خداوند مؤمنان را از يارى كردن ستمگران، هرچند با سخنى مخفيانه باشد نهى كرده و به آنان فرمان داده است كه با گفتار و كردار و در جلوت و خلوت به جهاد با آنان برخيزند.

12- مخزن العرفان 

بلكه با هم راز گوئيد و يكديگر را توصيه نمائيد باعمال نيكو و تقوى از محارم اللَّه و آنچه خدا حرام نموده.