از جمله آثار معنوی بعثت پیامبران پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری است و پیامبران، بزرگترین قهرمانان مبارزه در عرصه خرافات و عقاید نادرست و بی خردانه انسان هستند.
همزمان با ظهور پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم) شبه جزیره عربستان از عقب مانده ترین تمدنهای بشری به شمار می آمد. علم و فرهنگ، در میان مردم این سرزمین جایگاهی نداشت و برخی آداب و رسوم قبیله ای و نیز جنگ، غارت، سوارکاری و ستایش شراب و زنان بی عفت، به عنوان معشوقه های محافل لهو ولعب، تنها چیزی بود که با ستایش و نکوداشت قبایل عرب روبرو می شد.
بعثت پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) رساتخیز بزرگی را در صحنه های فرهنگی و اجتماعی رقم زد. این انقلاب، در روزگاری رخ داد که «جامعه جاهلی» در اعماق دریای ِ جهل فرو رفته و جهالت بر ابعاد گوناگون اندیشه آنان سایه افکنده بود.
آنها درختان را شرّ آفرین و پلید می دانستند،از این رو،به گمان خود، برای دور ماندن از آزار و شومی درختان برخی از آنان را می پرستیدند؛ چرا که آنان توان فهم چرایی برخی ویژگی های درختان را نداشتند و نمی توانستند به علت های آن دست یابند. آتش گرفتن چوب ها و لانه کردن برخی از مارهای خطرناک میان برخی از درختان و بوته ها و غیره از جمله پدیده هایی بود که در فضای جهل آمیز قابل تحلیل نبود.
از نظر آنان، درختان دو بعد داشتند؛ گاه منشأ خیر و برکت و گاه منشأ شرّ بودند و از آنان می هراسیدند و چنانچه درباره انجیر براین باور بودند که روح شر در آن قرار دارد؛زیرا مارها انجیر را دوست داشتند و در ریشه و سوارخ های تنه این درخت لانه می کردند.
قرآن کریم، در چنین فضای جهل گستر، گیاهان را ارجمند دانسته،از آنان به عنوان «رزق» و نعمت بزرگ یاد نموده و در همین راستا، به منظور توجه دادن به آنها و با توجه به عصر نزول قرآن، به برخی از آنان از جمله انجیر و زیتون قسم یاد فرموده است: وَ التِّین ِ وَ الزَّیتُون. وَ طُورِ سِینِین . وَ هَذَا الْبَلَدِ اْلأَمِین؛ انجیر،زیتون،سرزمین مکه و کوه طور.
«تین و زیتون» در زبان عرب معنی روشنی دارند(یعنی همان دو میوه معروف). آیه متضمن چهارسوگند متناسب با هم و بیانگر دو نمونه از غذای جسم انسان است.
با تامّلی در این قسم ها،می توان دریافت، انسان موجودی است که از دو جزء جسم و جان تشکیل شده که هر کدام برای بقای خود نیازمند نوعی ماده حیاتی و غذا هستند و چنانچه انسان به آنها دست نیابد، به نیستی می گراید. دو سوگند اول،بیانگر نمونه ای از غذای جسم می باشد و سوگند سوم و چهارم،عبارت از فرودگاه وحی و تعالیم الهی بر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت موسی(علیه السلام) است که با یادآوری فراگیری وحی و تعالیم الهی،به غذای روح انسان اشاره نموده است.
نکته دیگر آنکه اسلام همچون برخی ادیان و مکاتب جهان نمی باشد که تنها نظر خود را متوجه روح و مسائل مربوط به آن می نمایند و از جسم چشم پوشی، بلکه اسلام، هم به جسم و هم به جان و هم به دنیا و هم به آخرت توجه دارد. چنانچه در انتخاب طالوت(علیه السلام) به عنوان پادشاه بنی اسرائیل جسم او نیز موضوعیت دارد: «قال اِن ّ اللّه اصطفاه علیکم و زادَه ُ بسطة ً فی العلم ِ والجسم و اللّه یؤتی مُلکَه ُ…» .(سوره بقره،ایه 247)
همچنین قرآن کریم در مورد برخی از مؤمنان می فرماید: «ومنهم من یقول ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخرة حسنه و قنا عذاب النار» (سوره بقره،ایه 201) یعنی آنان از خداوند خوبی و آسایش دو سرا (هم دنیا و هم آخرت) را خواستار می شوند.خوب است که در راستای سخن از اهمیت انجیر و سوگند خدا به آن، به برخی از خواص این میوه اشاره کنیم؛
این میوه سرشار از پتاسیم تأمین کننده سلامتی کودکان ضعیف و کم خون و بی اشتها می باشد. کلسیم موجود در انجیر هم سازنده خون و استخوان است و هم بر نیروی اعصاب و عضلات می افزاید؛ آهن موجود در آن جهت تأمین سوخت سلول ها و جذب اکسیژن و نیز مقدار مناسب مواد ازت دار آن در حفظ و تأمین تعادل مواد پروتئینی بدن نقش مؤثری دارد. انجیر دارای 19 تا 20 درصد از مواد قندی«لولوز» و «گلوکز» می باشد که به خوبی، در بدن جذب می شود و این در حالی است که بیماران مبتلا به دیابت و قند خون هم می توانند از این میوه استفاده کنند.
علامه طباطبایی(ره) می فرماید: خداوند در کلامش، به بیشتر آفریده های خود همچون آسمان، زمین، خورشید، حیات و حتی انجیر و زیتون سوگند یاد نموده؛چرا که آنها وسیله رحمت و نعمتند که ذات اقدسش به بشر ارزانی داشته است.
نویسنده : مهناز رحیم پور