قرآن و دانش؛ شکل کروی زمین

در گذشته مردم معتقد بودند که زمین مسطح است. قرن ها بشر می ترسید که خیلی دور برود، زیرا تصوّر می کرد از لبه زمین می افتد.

آقای فرنسیس دریک، اولین شخصی بود که حدود سال 1597هنگامی که با کشتی سفر می کرد ثابت کرد که زمین کروی است.آیه زیر در رابطه با تناوب شب و روز است.

«الم تر انّ الله یولج الّیل فی النّهار و یولج النّهار فی الّیل؛آیا ندیدی که خداوند شب را در روز و روز را در شب داخل می کند».(سوره لقمان، آیه 29)

داخل شدن در اینجا به این معناست که، شب آهسته و به تدریج تبدیل به روز می شود و برعکس. این پدیده صرفا زمانی رخ می دهد که زمین کروی باشد. اگر زمین مسطح باشد تبدیل شب به روز و روز به شب به طور ناگهانی صورت می گیرد.

آیه زیر نیز به کروی بودن زمین اشاره می کند.
«خلق السّموات و الأرض یکوّر الّیل علی النّهار و یکوّر النّهار علی الّیل».(سوره زمر: بخشی از آیه 5)
کلمه کوره به معنای «روی هم افتادن» «یا پیچیدن» است. طریقی که عمامه دور سر می پیچد. روی هم افتادن و پیچیدن شب و روز هنگامی اتفاق می افتد که زمین کروی باشد. زمین مثل توپ گرد نیست، بلکه در دو قطب مسطح است.آیه زیر به توصیف ظاهر زمین می پردازد:
«و الأرض بعد ذلک دحئها؛ و زمین را بعد از آن گسترش داد».(سوره نازعات، آیه 30)
کلمه عربی برای تخم، دحاها است که به معنای تخم شتر مرغ است. تخم شتر مرغ شبیه شکل گوی و مانند زمین است. پس قرآن شکل زمین را درست توصیف می کند، گر چه عقیده رایج هنگام نزول قرآن این بود که زمین مسطح است.

نور ماه نور انعکاسی است

در گذشته بر این باور بودند که ماه، نور خود را متجلّی می کند. اکنون علم می گوید، نور ماه نور انعکاسی است. به هر حال این حقیقت 1400 سال پیش در قرآن در آیه زیر بیان شده است.

«تبارک الّذی جعل فی السماء بروجاً و جعل فیها سراجاً و قمراً منیراً؛جاودان و پر برکت است آن (خدایی) که در آسمان ها منزلگاه هایی برای ستارگان قرار داد و در میان آن، چراغ روشن و ماه تابانی آفرید».(سوره فرقان، آیه 61)

شمس به معنای خورشید است.به کلمه شمس به عنوان سراج به معنای «مشعل» یا وهّاج به معنای «لامپ پر نور» و یا ضیاء به معنای «نور درخشان» اشاره می شود.همه این توصیف ها برای خورشید مناسب است زیرا خورشید با انفجار درونی،گرما و نور شدیدی ایجاد می کند.

کلمه عربی برای ماه قمر است که در قرآن به عنوان منیر یعنی جسم نورانی که نور می دهد توصیف می شود. باز توصیف قرآن دقیقاً با طبیعت ماه که از خود نور نمی دهد و جسمی است که نور خورشید را منعکس می کند، تناسب دارد.حتی یک بار هم از ماه به عنوان سراج، وهاج و یا ضیاء یاد نشده و یا خورشید به عنوان نور ومنیربه کار نرفته است. پس در قرآن تفاوت بین ماهیت نور ماه و نور خورشید تشخیص داده شده است.

آیه های زیر در رابطه با ماهیت نور خورشید و ماه است.
«هو الّذی جعل الشّمس ضیاءً و القمر نوراً؛ او کسی است که خورشید را روشنایی و ماه را نور قرار داد».(سوره یونس، آیه 5)

«الم تروا کیف خلق اللّه سبع سموات طباقاً؛ آیا نمی دانید چگونه خداوند هفت آسمان را یکی بالای دیگری آفریده است».(سوره نوح، آیه 15)

«و جعل القمر فیهنَّ نوراً و جعل الشمس سراجاً؛ و ماه را در میان آسمان ها مایه روشنایی، و خورشید را چراغ فروزانی قرار داده است؟!».(سوره نوح، آیه 16)

نویسنده: زهرا آقا محمّد شیرازی