الیاس پیامبر

حضرت الیاس(علیه السلام)، فرستاده و پیامبری است که نامش سه بار در قرآن یاد می شود.

در مورد نخست، نام الیاس در کنار زکریا، یحیی، عیسی، همراه با عبارت «کل من الصالحین» «همه از شایستگان بودند» آمده است 1
در دومین مورد، نام الیاس در ابتدای آیه ای از قرآن (32 ـ 123: 37) می آید. در این جا، به سبک و سیاق دیگر قصه های قرآنی، فراز و نشیب های زندگی الیاس را شرح می دهد. در این آیه، الیاس در شمار پیامبران معرفی می شود؛ کسی که از قومش خواست بتی به نام بعل را نپرستند. قوم الیاس از اطاعتش سرپیچیدند و او از عقوبت خداوند خبر داد. تنها پیروان او زنده ماندند. در پایان این آیه قرآنی، الیاس یکی از «بندگان مؤمن» 2 توصیف می شود.

نام الیاس، برای سومین بار تکرار می گردد، اما به جای واژە الیاس، گونە املایی رازآمیز آل یاسین به کار می رود. سنت تفسیری قدیم در خوانشی متفاوت، به جای نام های الیاس و آل یاسین، ادریس و ادراسین می گذارد3

روایات اسلامی غیر رسمی، با تبعیت از روایت های کتاب مقدس (lkgs،18 به بعد) نقل می کنند که پس از مرگ حزقیل، الیاس از جانب خداوند فرستاده شد. زیرا، اسرائیلیات پرستش بت هایی چون بعل را آغاز کرده بودند. بت مقدس قوم بعلبک، بنابر برخی اخبار، به شکل زن بود. در این منظر، رسالت الیاس، انتخاب یسع به شاگردی، تکذیب رسالت او از سوی قومش و نیز عذاب خداوند بر ایشان، یعنی سه سال خشکسالی، با جزئیات بسیار توصیف می شود. با این همه، دیگر روایات، حاکی از ارتباط شخصیت الیاس با ادریس نبی و خضر اسرارآمیز است.

به نظر برخی مفسران 4، نام ادریس، باید نام دیگر الیاس بوده باشد. اما، بنابر دسته ای دیگر از اخبار و روایات، الیاس و خضر یک نفر بودند، یا دست کم با هم نسبت داشته و سالی یک بار هم دیگر را می دیدند.

رابطە تنگاتنگ دو نفر یاد شده، بر روایتی استوار است که به دست می دهد؛ این دو تن به موهبت زندگی جاودان در این جهان دست یافتند و هم چنان در زمین زندگی می کنند، در حالی که عیسی و ادریس در بهشت زنده اند. بنابر دیگر اخبار، الیاس در اواخر رسالت در میان قوم خود، به صورت نیمه فرشته درآمد: خداوند جامه ای از نور به او بخشید و میل به خوردن و نوشیدن را از او دور ساخت، آن گاه، خداوند الیاس را سوار بر اسبی آتشین، به آسمان عروج داد 5

واژه نگاران عرب، بر سر ریشە نام الیاس، اختلاف نظر داشته و به این نتیجه رسیده اند که این نام، به همراه نام های دیگری، چون اسماعیل و اسحاق، از عبری برگرفته شده است. اما، شباهت گونە عربی این نام (الیاس) با گونه های یونانی، مسیحی، سریانی و حبشی، بسیار بیش تر از گونە عبری است. در واقع، به نظر جفری 6، این واژه و هم چنین نام بت بعل ـ که در قصە قرآنی الیاس یاد شده ـ 7، از سریانی، وارد عربی شده است.

نویسنده : حسن رضایی هفتادر

• 1. (قرآن 85: 6).
• 2. (قرآن 132: 37)
• 3. (طبری تفسیر، ج23 ،96).
• 4. (سیوطی، درّ،ج7 ، 8 ـ 117)
• 5. (عمار بن وثیمه، بدأ الخلق،68).
• 6. (For. Vocab.68)
• 7. (قرآنی 125:37)