شراب هاي بهشتي

در چند شماره از مجلّه، از بهشت كه جايگاه مؤمنان و صالحان است، سخن به ميان آورديم، شرايط عبور از پل صراط،درهاي بهشت، ويژگي هاي بهشتيان، زيبايي هاي بهشت، زنان بهشتي و غذاهاي بهشتيان را تا حدودي بررسي كرديم.
اكنون به سراغ ويژگي ديگري از«بهشت موعود» مي رويم:

انواع نوشيدني ها

نوشيدني ها بخش مهمّي از نيازمندي هاي ضروري زندگي سالم و شاداب انسان را تشكيل مي دهند و نبود يا كم بود يا ناسالم بودن آن ها، زندگي طبيعي را با مشكلات،بيماري ها و گاهي خطر مرگ مواجه خواهد كرد.
متخصصان سوئيسي اعلام كردند: در سوئيس250 هزار نفر به بيماري قند يا ديابت مبتلا هستند و هم اكنون اين بيماري كه ارتباط زيادي با چاقي دارد، در ميان نوجوانان 15،16،17 ساله رو به افزايش است!1
بنابراين، تأثير نوشيدني ها را نبايد ناديده گرفت و براي سلامت جسم و جان و بهره گيري بهتر از توانايي هاي موجود، بيشتر بايد آن را مورد توجّه قرار داد.
امّا در بهشت، براي استفاده از انواع نوشيدني ها دغدغه اي وجود ندارد، زيرا خداي مهربان در برابر افكار و اعمال نيكي كه بندگان مؤمن و صالح در اين جهان انجام داده اند، با انواع نوشيدني هايي كه از هر جهت لذّت بخش، دل نشين و مفيد و سالم است، از آنان پذيرايي خواهد نمود.
نوشيدني هاي بهشتي، انواع و اقسام و نام هاي مختلفي دارد كه در اين نوشتار، عمده ي آن ها را به طورخلاصه، با مطالعه مي گذرانيم:

1. چشمه سارهاي گوارا

به فرموده ي قرآن، پيدايش و حيات هر موجودي از آب است.(سوره ي انبياء، آيه ي30)اين عنصر حياتي در بخش وسيعي از دنياي امروز، با مشكل كم بود و نارسايي روبروست. پيامبر اسلام(ص) بارها فرموده: سَيدُ الأشِربةِ في الدُّنيا و الآخِرِةِ الماءُ.2
بهترين نوشيدني ها در دنيا و آخرت، آب است. امام علي(ع) با تعبير:«أحلي المَشرُوباتِ الماءُ»3 آب را علاوه بر جنبه ي حياتي،گواراترين و شيرين ترين نوشيدني ها معرّفي كرده است.
اين عنصر حياتي در بهشت از نعمت هاي مهمّ و بزرگ خداوندي براي همگان و براي گروه هاي ممتاز، با ويژگي هاي ويژه اي مطرح گرديده است.
قرآن كريم مي فرمايد:« عَيناً يشرَبُ بِها عِبادُاللّهِ يفجِّرونَها تَفجِيراً؛
چشمه هايي كه بندگان خاص و مخلص خدا از آن مي نوشند و از هر كجا بخواهند آن را جاري مي گردانند». درباره نوشيدني دو گروه ممتاز ابرار و نيكان كه به مقام قرب الهي رسيده اند خداوند فرموده است:ابرار و نيكان، از جايي مي نوشند كه نوشيدني آن ها با عطر خوشمزه اي آميخته شده است.(سوره ي دهر،آيه ي 6 و 7 )
قرآن كريم، درباره ي چشمه سار نوشيدني«مقرّبان» فرموده است:«عَيناً يشرَبُ بِها المُقرَّبونَ».(سوره ي مطففين،آيه ي28)
در تفسير و خصوصيات اين چشمه سارهاي گوارا، احاديث فراواني از سوي پيشوايان اسلام وارد شده كه در اين جا به يك مورد از آن اشاره مي كنيم.
امام محمد باقر(ع) در توصيف چشمه ساري كه بندگان خاصّ خداوند از آن مي نوشند فرموده:«اين چشمه اي است كه در خانه ي پيامبر اسلام(ص) قرار دارد و از آن به خانه ي ساير پيامبران(ع) و اهل ايمان جاري مي گردد و آنان نيز از آن استفاده مي كنند4.»

2. خوشمزگي كامل

در بهشت، نوشيدني هاي مختلفي با مزه هاي گوناگون مطرح گرديده است و هر گروهي، پاداش اعمال خويش را از اين جهت نيز دريافت مي دارند.
قرآن كريم، اين نوشيدني ها را با عنوان«شراب طهور» مطرح نموده و خصوصيت و مزه ي آن ها را، زلال و شفّاف، كافور، زنجبيل، سلسبيل، رحيق مختوم و تسنيم معرفي كرده است.
شراب طهوري را كه قرآن به عنوان يك نوشيدني پاك و پاك كننده و نعمت بزرگ بهشتي معرفي كرده(سوره دهر،آيات6و21) فرشتگان پيوسته آن را با قدح ها و پيمانه هاي لبريز، در حالي كه فراوان و زلال وشفّاف است، گرد افراد مي چرخانند و پيوسته حركت مي كنند.درباره ي نوشيدني«ابرار» مي فرمايد:«يشرَبُون مِن كأس كانَ مِزاجُهاكافُوراً».(سوره ي دهر ،آيه 6)
نيكان، از جامي نوش جان مي كنند كه شراب آن با« كافور» كه خوش بو و خنك است، آميخته است.در آيه ديگري، اين شراب طهور، با تعبير:«كانَ مزاجُها زَنجَبيلاً».(سوره ي دهر ،آيات 17و18) آن را آميخته با«زنجبيل» كه مزه ي تند مخصوص و لذت بخشي دارد، معرفي كرده است.
آيه ي ديگر، اين شراب طهور و نوشيدني لذّت بخش راكه به صورت چشمه اي جريان دارد و فراواني آن از جام و ظرف ها فراتر استبا تعبير«سلسبيل» نام مي برد.(سوره دهر، آيات 17و18) كه هم لذيذ و لذّت بخش است و هم به راحتي و آساني در دهان و حلق جريان مي يابد.
درباره ي مزه ي برترين شراب بهشتي كه قرآن آن را با توصيف«مِزاجُه مِن تَسنِيم».(سوره مطففين ، آيه ي 27) مطرح كرده، علاوه بر اين كه اين شراب ناب و خالص و مخصوص است، گويا نام گذاري آن بدين خاطر است كه اين شراب به صورت چشمه ساري از بالا به پايين سرازير مي گردد، يا در طبقه هاي بالاي بهشت قرار دارد و ساكنان آن طبقه ها از آن بهره مند مي گردند.

3. ناب و فاسد نشدني

ويژگي هاي ديگر نوشيدني هاي بهشتي، ناب و سالم و فاسد نشدن آن هاست.قرآن كريم، درباره ي نوشيدني«مقرّبان» مي فرمايد:«يسقَونَ مِنَ رَحيقٍ مَختُومِ».(سوره مطففين، آيه ي 25)
آنان، از شراب ناب و زلال و دست نخورده و سربسته و آلوده نشده، نوشانده و سير مي گردند. قرآن كريم،نوشيدني هاي چهارگانه ي ديگري را كه براي«متّقين» وعده داده، عبارتند از:
1. نهرهايي كه آب آن صاف و خالص است و بد بو نشده؛
2. نهرهايي از شير كه طعم و مزه ي آن دگرگون نگشته؛
3. نهرهايي از شراب طهور كه مايه ي لذّت نوشندگان آن است؛
4. و نهرهايي از«عسل مصفّا».(سوره ي محمد،آيه ي 15) كه هر كدام لذّت و خاصيت مخصوصي دارد.
پيامبر اسلام(ص) فرموده:«إنَّ في الفِردُوسِ لَعَيناً أحلي مِنَ الشَّهِد و ألينُ مِن الزَّبَدِ و أبرَدُ مِن الثَّلجِ و أطيبُ مِن المِسكِ…؛17َ
در بهشت فردوس چشمه اي وجود دارد كه شيرين تر از عسل، نرم تر و رقيق تر از كف آب، خنك تر از برف و خوشمزه تر از مشك است».
درباره ي شراب هاي بهشتي، سه موضوع را بايد مورد توجّه داشته باشيم:
الف: نمادها و مثال هايي مانند شراب طهور و چشمه سارها...، براي نزديك كردن شرايط و اوصاف نوشيدني هاي بهشتي به ذهن آدميان است، ولي فهميدن كامل و ويژگي هاي آن جهان ،قابل تصوّر نيست.قرآن كريم در اين باره مي فرمايد:«هيچ كس نمي داند چه پاداش هاي مهمي كه موجب روشني چشم ها مي گردد،نهفته و پنهان است، اين پاداش اعمالي است كه(در دنيا) انجام داده اند».(سوره ي سجده ، آيه ي 17)
ب: شراب هاي بهشتي، آن طور كه قرآن فرموده:«سفيد رنگ و درخشنده وخالص وبراي كساني كه از آنها مي نوشند لذّت بخش است(و برخلاف شراب هاي دنيا) نه عقل را فاسد مي كند و نه مستي مي آورد، بلكه لذّت و نشاط و شادي و هوشياري در پي خواهد داشت».(سوره ي صافات،آيه ي 47)
ج: موضوع بسيار جالب در مورد«شراب هاي بهشتي» تناسب آن ها با نوع اعمالي است كه اهل ايمان در قلمرو وظايف ديني خويش انجام داده اند، در اين باره مطالب و احاديث فراواني وجود دارد كه از باب نمونه چند مورد آن را مطالعه مي كنيم:
1. پيامبر اسلام(ص) فرموده:«يا علي مَن تَرَكَ الخَمَر لِلّهِ، سَقاهُ اللّهَ مِن الرَّحيقِ المَختُومِ».6
هركس، به خاطر خدا از شراب و مي گساري خودداري كند، خداوند او را از شراب زلال و سربسته ي بهشتي سيراب مي كند.
2. امام سجاد(ع) فرموده:«مَن سَقي مؤمناً مِن ظَماءٍ، سَقاهُ مِن الرَّحيقِ المَختُومِ».7
هر كس مؤمن تشنه اي را سيراب كند، خداوند از رحيق مختوم او را سيراب مي سازد.
3. در حديث ديگري آ مده:«مَن صامَ لِلّه في يومٍ صائِفً، سَقاهُ مِنَ الظَماءِ مِنَ الرَّحيق المِختوُمِ».
كسي كه در روز گرم تابستان روزه بگيرد، خداوند از تشنگي قيامت او را با رحيق مختوم سيراب مي گرداند.

پی نوشت:

1. روزنامه قدس، 27 آبان 1382، شماره 4571، ص 1.
2. بحار الانوار، ج16، ص 147، ج 35.
3. بحارالانوار، ج 75، ص 11، ج 69.
5. بحارالانوار، ج8،ص173.
6ـ7. تفسير نورالثقلين، ج 5،ص 534،مجمع البيان، ج10،ص456.

نویسنده: احمد صادقي اردستاني