سيماى حضرت نوح در قرآن

تِلْكَ مِنْ أَنْبَآءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَآ إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَآ أَنتَ وَلَا قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِين(هود، 49)
(اى پيامبر!) اينها از اخبار غيبى است كه ما آنها را به تو وحى مى‏كنيم (و) پيش از اين نه تو و نه قوم تو از آنها خبرى نداشتيد، پس (تو نيز مانند نوح) صبر كن كه همانا عاقبت (پيروزى)، براى متّقين است.

با اين‏كه نام حضرت نوح‏عليه السلام 40 مرتبه در قرآن آمده، امّا از محلّ تولّد، مسكن، شغل، وفات و محل دفن او چيزى نيامده است. زيرا آنچه براى ما درس و بهره است، همان رفتار و برخوردهاى اوست.
داستان حضرت نوح‏عليه السلام در 6 سوره از قرآن كريم آمده است، اعراف، هود، مؤمنون، شعرا، قمر، نوح كه مفصّل‏ترين آنها در همين سوره (هود) است.
او اوّلين پيامبر اولواالعزم است كه رسالت جهانى و كتاب و شريعت داشت.
بعثت اين پيامبر اولواالعزم، بعد از حضرت آدم و به هنگام شيوع شرك و بت‏پرستى و ظلم بوده و برنامه‏ى او را توحيد، نماز، امر به معروف و نهى از منكر، عدالت و صدق و وفا تشكيل مى‏داده است.
مدّت رسالت آن حضرت، 950 سال بوده است، وقتى در پايان، خداوند به او فرمود: كسى به رسالت تو ايمان نخواهد آورد، مأيوس شد و نفرين كرد و در نتيجه، حتّى زن و فرزندش كه در راه او نبودند، به همراه كفّار غرق شدند.
حضرت نوح‏عليه السلام، پدر دوم بشر، يعنى پدر همه‏ى انبيا، جز آدم و ادريس‏عليهما السلام است، خداوند او را برگزيد، «انّ اللّه اصطفى آدم و نوحاً... على العالمين»1 و بر او سلام فرستاد. «سلام على نوح فى العالمين»2
داستان حضرت نوح‏عليه السلام با تفاوت‏هايى در تورات نيز آمده است. كتبِ كلدانيان، هنديان، چينى‏ها، يونانيان و پارسيان، طوفان نوح را قهر خداوند به سبب ظلم و فساد مردم دانسته‏اند. در اوستا، كتاب مقدّس زردشتيان نيز خطر طوفانى عالمگير كه به واسطه آن همه‏ى مردم غرق مى‏شوند مطرح است، بدين صورت كه به جمشيد وحى مى‏شود كه حائطى عظيم بساز و همه‏ى مردان و زنان صالح و از هر حيوان يك جفت را در آن قرار بده.
رسالت حضرت نوح‏عليه السلام جهانى بوده است، چون زمين بدون حجّت نمى‏شود و غرق شدن همه‏ى كفّار با نفرين نوح‏عليه السلام كه فرمود: «ربّ لاتذر على الارض من الكافرين ديّارا»3شاهد بر آن است و از طرفى اگر رسالت آن حضرت منطقه‏اى و سيل هم در همان محدوده بوده، ديگر به سوار كردن يك جفت از هر حيوانى نيازى نبوده است، در حالى كه اين كار براى حفظ نسل حيوانات كره زمين انجام گرديده است.4
سرگذشت حضرت نوح‏عليه السلام؛ تاريخى هزار ساله‏است كه داستان يك سيل عالمگير، ماجراى انقراض يك نسل و آغاز جامعه‏اى نوين، تابلويى از پيروزى حقّ بر باطل، جلوه‏اى از مستجاب شدن نفرين پيامبر، نمونه‏اى از قطع رابطه‏ى پدر و پسر به خاطر مكتب، آيتى از تسليم هستى در برابر فرمان خداوند، حفظ نسل حيوانات و كشتى سازى دور از دريا را در خود جاى داده است.
اين داستان نشان مى‏دهد كه گاه انسان به حدّى سقوط مى‏كند كه موعظه‏ى انبياعليهم السلام هم در او كارساز نمى‏شود، بلكه به پيروان آنها نسبتِ اراذل مى‏دهد و در برابر قهر الهى به كوه پناه مى‏برد!

پرتوي از نور (5) محسن قرائتی

  • 1. آل‏عمران، 33.
  • 2. صافّات، 79.
  • 3. نوح، 26.
  • 4. تفسير المنار مدّعى است كه رسالت حضرت نوح منطقه‏اى بوده، امّا تفسير الميزان به شدّت آن را ردّ مى‏كند.