ایرانیان در قرآن

با نگاهی به تاریخ پُرفراز و نشیب ایران درخواهیم یافت که ایرانیان همواره برای پیشبرد اهداف آیین مقدّس اسلام کوشیده و در این راه، پیشگام بوده اند. گواه این سخن، تلاش بزرگ ترین دانشمندان مسلمان ایرانی است که نام دین اسلام را در سراسر جهان، بلند آوازه ساخته و پایه های تمدّنی آن را بنا نهاده اند.

افزون بر آن، ایرانیان بیش از هرکس دیگر فرمان رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) را در دانش اندوزی به جان پذیرفتند و با هجرت از دیار خود به گوشه و کنار جهان، دانش های گوناگون را آموختند و برای جهان اسلام به ارمغان آوردند. همین ویژگی سبب شده است ایرانیان از ستایش بزرگان دین برخوردار شوند. از جمله پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) با شناخت کامل از ایرانیان، آنان را در چند حدیث، مورد ستایش قرار داده است. گاهی این سخنان در ذیل ایات ویژه ای از قرآن آمده است که اینک برخی از آن ها را بررسی می کنیم.

1. در آیه 3 از سوره جمعه می خوانیم:
«و آخرینَ مِنْهُمْ لَمّا یلْحَقوا بِهِمْ وَ هُوَ الْعزیزُ الْحَکیمُ».
و پیامبر برای تعلیم و تزکیهی افراد دیگری از مؤمنان (غیر عرب) نیز آمده است که هنوز به مؤمنان نپیوسته اند و خداوند، ارجمند و آگاه است.

امام محمّد باقر(علیه السلام) به نقل از پیامبراسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در بارهی این ایه فرموده است: هنگامی که پیامبر این ایه را تلاوت کرد، شخصی از وی پرسید: این افراد چه کسانی هستند؟ در آن زمان، سلمان فارسی نزد پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) حاضر بود. پیامبر دست خود را بر شانه سلمان گذاشت و فرمود:

«وَ لَوْ کانَ الایمانُ فِی الثُّریا لنالَتْهُ رجالَُ مِنْ هؤلاء».1
اگر ایمان در ثریا باشد، مردانی از طایفه همین سلمان، آن را به دست می آورند.
به دیگر سخن،اگر ایمان آن قدر دور شود که مانند دوری ستارهی ثابت ثریا باشد، ایرانیان آن را به دست می آورند.

حضور سلمان در کنار پیامبر نیز دلیل اصلی شناخت پیامبر از قوم ایرانی است. سلمان در دعوت مردم به سوی اسلام و در جنگ های مسلمانان با کافران در کنار پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نقش مهمّی ایفا می کرد. نمونه آن،جنگ خندق است که به پیشنهاد سلمان، دور تا دور مدینه را خندق کشیدند.همین کار سبب شدکافران با دیدن این منظره به وحشت افتند و شکست بخورند.

2. در پایان سوره محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم) می خوانیم:
«وَ إنْ تَتَولّوا یسْتَبْدِل غَیرکم ثُمَّ لایکونوا أمْثالَکُمْ» .
و اگر از پیروی خدا و رسولش روی برگردانند، خداوند به جای شما، قومی بیاورد که مانند شما نیستند. (بلکه بهتر از شمایند و در راه پیروی از خدا گام برمی دارند.)

شماری از اصحاب رسول خدا (ص) از ایشان پرسیدند: قومی که در این ایه از آن ها (به عنوان پیروان خدا و رسول) یاد شده است، کیستند؟ در این هنگام، سلمان کنار رسول خدا (ص) نشسته بود. پیامبر دستش را به زانوی سلمان زد و فرمود:

هذا وقومه، والّذی نَفْسی بِیدِهِ لَوْ کانَ الایمانُ مَنوطاً بِالثُّریا لَتَناولَهُ رجال مِنْ فارس.2
آن قوم، این (سلمان فارسی) و قومش (هم زبانانش) هستند. سوگند به خدایی که جانم در اختیار اوست، اگر ایمان به ستاره ثریا آویخته شود،به یقین،مردانی از فارس آن را به دست می آورند.

3 . در آیه 54 سورهی مائده می خوانیم:
«یا ایهَا الَّذینَ آمَنوا مَنْ یرتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یأتی اللّهُ بِقَوْمٍِ یحبّهم وَ یحِبّونَهُ أذِلّة عَلَی المُؤمنینَ أعِزَّة عَلَی الْکافرینَ یجاهدون فی سبیل اللّه وَ لایخافونَ لَوْمَةَ لائِم ذلکَ فَضْلُ اللّه یؤْتیه مَنْ یشاء واللّهُ واسِع عَلیم».
ای کسانی که ایمان آورده اید، هرکس از شما از ایین خود برگردد، خداوند در اینده، گروهی را می آورد که آنان را دوست دارد و آنان نیز او را دوست دارند.اینان در برابر مؤمنان ،سرافکنده و فروتن و در برابرکافران، سرافراز و مقتدرند؛ در راه خدا جهاد می کنند و از نکوهش هیچ سرزنش گری باک ندارند. این فضل خدا است که به هر کس بخواهد،عطا می کند و خداوند گشایشگر داناست.

هنگامی که از پیامبر (ص) دربارهی این ایه پرسیدند، دست خود را بر شانهی سلمان زد و فرمود:
این و یاران او و هم وطنان او هستند.3
به این ترتیب،آن حضرت اسلام آوردن ایرانیان و کوشش های پُر ثمر آنان را برای پیشرفت اسلام در زمینه های گوناگون، پیشگویی کرده و بشارت داده است.

نویسنده : متین عبداللهیان

پی نوشت:

1ـ مجمع البیان، ج 10 ،ص84.
2ـ همان، ج 9،ص 108.
3ـ تفسیر نمونه،ج 4،ص 418.