آیات بخل؛ سوره حدید، آیه 24
الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ ۗ وَمَنْ يَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ ﴿٢٤﴾
همانان كه بخل مى‌ورزند و مردم را به بخل ورزيدن وامى‌دارند. و هر كه روى گرداند قطعاً خدا بى‌نياز ستوده است(فولادوند)
1-تفسیر نمونه (ذیل آیه 24 سوره حدید)
آنها كسانى هستند كه بخل مى ورزند و مردم را نيز به بخل دعوت مى كنند" (الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَ يَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ)
آرى لازمه دلبستگى شديد به مواهب دنيا تكبر و غرور است، و لازمه تكبر و غرور بخلكردن، و دعوت ديگران به بخل است، اما بخل كردن به اين دليل كه سرمايه كبر و غرور خود را اين اموال مى داند، و هرگز نمى خواهد آن را از دست دهد، و اما دعوت ديگران به بخل براى اين است كه اولا اگر ديگران سخاوتمند باشند او رسوا مى شود، و ثانيا چون بخل را دوست دارد مبلغ چيزى است كه به آن عشق مى ورزد!و براى اينكه تصور نشود اصرار و تاكيد خداوند در مساله انفاق و ترك بخل و يا حتى تعبير به آيات گذشته به" وام گرفتن خداوند از بندگان" كه همه براى تشويق آنها به انفاق است از نياز ذات پاك او سرچشمه مى گيرد، در پايان آيه مى افزايد:" هر كس از اين دستور روىگردان شود به خدا زيانى نمی رساند زيرا خداوند بى نياز و مورد ستايش است" (وَ مَنْ يَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ).
همه به او نيازمندند و او از همگان بى نياز است، چرا كه خزائن و منابع اصلى همه چيز نزد او است، و از آنجا كه جامع همه صفات كمال است شايسته هر حمد و ستايش نيز مى باشد.
گرچه" بخل" در آيه فوق بيشتر ناظر به بخل در انفاق مالى است، ولى اين واژه مفهوم گسترده اى دارد كه بخل در علم و اداى حقوق و مانند آن را نيز شامل مى شود.
2-تفسیر نور(ذیل آیه 24 سوره حدید)
سيماى بخل در روايات
حضرت على عليه السلام از فرزندش امام حسن عليه السلام پرسيد: شُحّ چيست؟ پاسخ فرمود: «ان ترى ما فى يدك شرفا و ما انفقت تلفا» «1» آنچه را در دست دارى مايه شرافت خود بدانى و آنچه را انفاق مى كنى، تلف شده بپندارى.
«البخل بالموجود سوء الظن بالمعبود» «2» بخل، نشانه بدگمانى به خداست.
امام صادق عليه السلام، يك شب در حال طواف، چنين دعا مى كرد: «اللهم قنى شح نفسى» «3» خدايا! مرا از بخل حفظ فرما.
بخل فقط در مال نيست، بلكه در احترام به مردم نيز برخى بخل مى ورزند. «البخيل من بخل بالسلام» «4»، آنكه در سلام بخل ورزد، بخيل است.
«البخل باخراج ما افترض الله من الاموال اقبح البخل» «5» بدترين بخل، بخل در پرداخت واجبات مالى چون خمس و زكات است.
«البخيل حقا من ذكرت عنده فلم يصل على» «6» پيامبر فرمود: بخيل حقيقى، كسى است كه نام من نزد او برده شود، ولى او بر من درود و صلوات نفرستد.
__________________________________________________
(1). بحار، ج 73، ص 305.
(2). غررالحكم.
(3). بحار، ج 70، ص 301.
(4). بحار، ج 70، ص 305.
(5). غررالحكم.
(6). بحار، ج 73، ص 306.
«لا تدخلن فى مشورتك بخيلا» «1» افراد بخيل را طرف مشورت خود قرار ندهيد.
«النظر الى البخيل يقسى القلب» «2» نگاه به بخيل، انسان را سنگدل مى كند.
پيامها:
1- بخل كردن و سفارش نمودن به بخل، از نشانه هاى افراد متكبّر و فخرفروش است. «مختال فخور الذين يبخلون و يأمرون الناس بالبخل»
2- بخيل، محبوب خدا نيست. «وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ»
3- گناه آنجا خطرناك مى شود كه سيره انسان شود. يَبْخَلُونَ وَ يَأْمُرُونَ ... بِالْبُخْلِ
4- چون بخيل مى داند كه اگر ديگران بخشش كنند، بخل او هويدا و سبب رسوايى او مى شود، به ديگران دستور بخل مى دهد. «يَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ»
5- بخل، اعراض و رويگردانى از فرمان خداست. «وَ مَنْ يَتَوَلَّ»
__________________________________________________
(1). نهج البلاغه، نامه 53.
(2). بحار، ج 78، ص 53.
جستجو
دیگر سایت های موسسه
