توحید در قرآن

هيچ دانشمند متفكر و اهل بحثى كه كارش غور و تعمق در مسائل كلى علمى است در اين ترديد ندارد كه مساله توحيد از همه مسائل علمى دقيق‏تر و تصور و درك آن از همه دشوارتر و گره آن از همه پيچيده ‏تر است، چون اين مساله در افقى قرار دارد كه از افق ساير مسائل علمى و نيز از افق افكار نوع مردم بلندتر است، و از سنخ مسائل و قضاياى متداولى نيست كه نفوس بتواند با آن انس گرفته و دلها به آن راه يابد.
توحيد افعالى يعنى اين كه هيچ عملى از عامل و فاعلى صادر نمى شود مگر به اذن و اراده خدا; به عبارت ديگر تحقق افعال خداوند متعال داير مدار اراده است; بنابر اين هرگاه بخواهد چيزى وجود پيدا كند و مشيت حضرت حق بر آن تعلق گرفته باشد, به مجرد اراده, آن چيز موجود مى شود.
از بهانه هايى که توسط وهابيت مطرح و در سال هاى اخير توسّط آنان به شدت تبليغ و ترويج مى شود و از عقايد مسلّم انحرافى آنان به شمار مى آيد، عدم جواز توسّل به رسول خد(صلى الله عليه وآله)، اهل بيت آن حضرت و به طور کلّى اولياى الهى است. آموزه هاى فرقه ى وهابّى نه تنها توسّل به آن ذوات مقدس را جايز نمى داند، بلکه آن را شرک مى شمرد، متوسّل را مشرک ناميده، و خونش را مباح مى داند. (فراموش نکنيم که مسأله توسل را همه فرقه هاى اسلامى به جز فرقه وهابى قبول دارند).
چکیده شیوه‌های دست‌یابی به تهذیب اخلاق- تحلّی به فضایل و تخلّی از رذایل- منحصر به بیان فواید و زیان‌های دنیوی و پاداش‌ها و کیفرهای اخروی فضایل و رذایل نیست. این مقاله به بیان شیوه‌ی دیگری در تهذیب اخلاق می‌پردازد که از شیوه‌های پیش گفته متفاوت است و آن مسلک «توحید» است. در این شیوه، نقش توحید در تهذیب اخلاق تبیین می‌شود.
مي‌توان عوامل شرك را به عوامل دروني و بيروني تقسيم كرد؛ در مقاله اول راجع به برتري‌طلبي، پيروي از خواهش‌هاي نفساني، طغيان، فقدان روحيه تحقيق، تقديم زندگي دنيا بر آخرت و به خطر افتادن امنيت بحث شد. اينك در این مقاله را با عوال بيروني شرك آغاز مي‌كنيم.
وجوب شناخت خدا: وجود خدا به تصريح برخى آيات ترديدناپذير است: «... اَفِى اللّهِ شَكٌّ فاطِرِ السَّمـوتِ والاَرض ...» (ابراهيم/14، 10) و خداشناسى امرى فطرى و با وجود آدمى عجين گشته است: «فَاَقِم وَجهَكَ لِلدّينِ حَنيفـًا فِطرَتَ اللّهِ الَّتى فَطَرَ النّاسَ عَلَيها لا تَبديلَ لِخَلقِ اللّه ...» (روم/30،30) بر اين اساس گرچه شناخت خدا براى همگان در اصل فطرتشان حاصل است؛ ولى بايد توجه داشت كه شناخت مذكور به نحو علم بسيط است كه عبارت از شناخت چيزى با غفلت از آن شناخت است، ازاين‌رو در بسيارى از مواقع انسانها خدا را از ياد مى‌برند و تنها هنگام بروز شدايد و مشكلات[36] ضمن اذعان به وجود وى رو به سوى او آورده و با يادش آرامش مى‌يابند. (يونس/10،22 ـ 23؛ عنكبوت/29، 65 ؛
مقدمه: توحيد و يكتايى خداوند متعال يكى از اصول اعتقادى اسلام و همه اديان ابراهيمى است. در قرآن كريم در آيات زيادى به اين مسئله اشاره و بر آن استدلال شده است: از جمله آيات 163 و 164 سوره بقره است كه براى آشنايى بيشتر با مطالب نورانى اين دو آيه شريفه تفسير آنها را از كتاب ارزشمند تفسير الميزان اثر علامه طباطبايى (ره) تقديم مى‏داريم.
قرآن كريم براهين و استدلالات متعددى بر وحدانيت‏ خداوند اقامه نموده است. در آيه شريفه 17 سوره انعام از طريق اثبات صفات قاهريت و مالكيت ‏خداوند بر توحيد استدلال شده است، كه تفسير اين آيه به قلم مفسر كبير قرآن حضرت علامه طباطبايى (رحمة الله علیه) تقديم مى‏ گردد.
توحید به معنای پرستش خدای یگانه و یكتا پرستی می باشد و درجات و مراتب دارد، همچنان كه شرك نیز كه مقابل توحید است مراتب و درجات دارد. تا انسان همه مراحل توحید را طی نكند، موحّد واقعی نیست.

زیر شاخه ها