اهل بیت و قرآن

مدخل چنان كه مى دانيم, بخشى از رواياتى كه از ائمه (علیهم السّلام) , به دست ما رسيده, ناظر به تفسير و تأويل آيات قرآن كريم است كه ما آنها را «روايات تفسيرى» مى ناميم. اين روايات , به طور پراكنده و به مناسبت هاى مختلف صادر شده و در جوامع روايى شيعه منعكس شده اند.
درک عظمت قرآن کریم، منوط به معرفت قرآن در تمامى ابعاد است. یعنى شناخت حقایق و معارف غیبى، اسرار و حکم، شرایع و احکام، قصص و امثال، محکم و متشابه، تأویل و تنزیل و ظاهر و باطن آن، که هر کدام بُعدى از ابعاد و جلوه اى از جلوه هاى قرآن کریم است .
در روايات معصومين ـ عليهم السلام ـ اوصاف فراواني براي قرآن ذكر شده است كه به برخي از آنها اشاره مي‌شود:  
برخورد با آراء انحرافی یکی از شیوه های مهمّ اهل بیت علیهم السلام در ارائه فرهنگ صحیح اسلام و گسترش معارف حقیقی قرآن، برخورد با آراء انحرافی است که برخی از آنها به صورت یک مکتب در جامعه نفوذ و گسترش یافته بود. آنان در ضمن ارائه مبانی و اصول صحیح تفسیر قرآن و تفکّر دینی، با آراء و دیدگاه های گمراه کننده نیز برخورد نموده و به اصحاب و مردم هشدار می دادند.
پاسداران قرآن جایگاه و نقش اهل بیت علیهم السلام در ترویج و توسعه فرهنگ قرآنی، به ویژه تفسیر قرآن کریم، نقش کلیدی و اساسی در تبیین حقایق قرآنی است. این مهم، همزمان با نقش تأثیرگذار رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در تفسیر آیات قرآن و تربیت مفسّرانی گران قدر از صحابه، از جمله حضرت علی علیه السلام به عنوان صدرالمفسّرین و آگاه ترین اشخاص به ظاهر و باطن قرآن آغاز می شود.
پیوندی پایان ناپذیر بر اساس حدیث ثقلین بین قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام پیوندی ناگسستنی وجود دارد. قرآن سرچشمه معارف و مکارم بوده و تمامی دانش ها و ارزش های الهی بر آن استوار گردیده است. این کلام وحی با محتوای بلند و ملکوتی خود نیاز به تفسیر و توضیح دارد؛ چرا که همه آیات مفاهیم کاملاً آشکاری ندارند و در پناه الفاظ و معانی ظاهری قرآن، مقاصدی عمیق تر، وسیع تر و ژرفایی معنوی نهفته است. ائمّه هدی که به فرمان خداوند جانشینان راستین رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم هستند، براساس لیاقت های ذاتی و کمالات ملکوتی با فراسوی این عالم ظاهر، ارتباط معنوی دارند.
ائمّه(علیهم السلام) دائماً با قرآن مأنوس بودند و طبق مفاهیم آن عمل می کردند. در نوشتار حاضر نمونه هایی از استناد امامان علیهم السلام به قرآن کریم از نظر خوانندگان خواهد گذشت.
دیباچه با اندکی مطالعه در سیره اهل بیت علیهم السلام می توان به حضور گسترده آیات وحیانی قرآن در تمام زوایای زندگی آنان پی برد. آنان چنان قرآن را با زندگانی روزمره خود، عجین کرده بودند که کمتر حدیث یا روایتی را می توان از ائمّه اهل بیت علیهم السلام به دست آورد که در آن آیه، اشاره، شاهد و یا تفسیری از قرآن نباشد.
امام صادق(علیه السلام) فرمودند:«القرآن عهد الله الی خلقه فقد ینبغی للمرء المسلم ان ینظر فی عهده و ان یقرأ منه کل یوم خمسین آیة؛ قرآن پیمان خداوند با خلقش می باشد.پس سزاوار است که هر فرد مسلمان به عهد و پیمان خویش نگاه کند و همه روزه،پنجاه ایه از قرآن را بخواند».
امامان معصوم (علیهم السلام) برای فهم معانی قرآن و توجّه دادن به مفاهیم آن،مجموعه آیات را در نظر می گرفتند و به یک جمع بندی می رسیدند و در برابر کسانی که ـ از روی شیطنت ـ یک آیه را در نظر می گرفتند و مطلبی را مطرح و بر آن ایراد می گرفتند ، جواب این افراد را با آیات می دادند. امام جعفر صادق (علیه السلام) شاگردانی را در این زمینه تربیت کرده است و آنان در چنین میدان هایی وارد می شدند و دشمنان و بدخواهان را مجاب و خلع سلاح می کردند.