امام حسن عسکری(علیه السلام)

شایسته ترین مفسّران قرآن کریم به دلیل «وحیانی بودن»، از همان عصر نزول تاکنون محتاج «مفسری مطمئن و امین» بوده. لذا تبیین حقایق قرآنی توسط رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) آغاز و به دست خلفای شایسته و جامع الشّرایط وی (از جمله از حیث علم، عصمت و نصب الهی) ادامه یافت، به گونه ای که دیگران همیشه معترف بوده اند هر آنچه در تفسیر و فهم صحیح و متقن از کلام الهی دارند، از سرچشمة علوم نبوی یا علوی بوده است.
امام حسن عسکری(علیه السلام) علاوه بر تفسیر آیات الهی و انجام وظیفه تعلیم، تربیت و آموزش قرآنی و تفسیری، در صحنه فکر و عمل به «پاسداری از قرآن» و «مرزبانی از شریعت با قرآن» نیز می پرداخت. اینک جلوه هایی از تلاش مقدس آن امام را به نظاره می نشینیم.
در آينه زمان با وجود آن كه امام حسن عسكرى عليه‏السلام در سال 260 ق. به شهادت رسيده، تا صد سال بعد، از تفسير منسوب به آن حضرت نامى در ميان نبوده است و دانشمندانى چون: شيخ كلينى، على بن ابراهيم قمى، احمد برقى، احمد بن ادريس، ابن قولويه، محمد بن همام بغدادى و محمد بن ابراهيم نعمانى، نه تنها حديثى از اين كتاب نقل نكرده‏اند؛ بلكه حتى نامى از آن و راويانش نبرده‏اند.
تعارض‏ها و دوگانگی‏ها برجسته‏ترین محققی که به شیوه و مضامین تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (علیه السلام) انتقادهای مفصلی دارد، مرحوم محمد جواد بلاغی صاحب تفسیر آلاءالرحمن است. بر اساس بررسی‏های وی این تفسیر به لحاظ روش تبیین مطالب، نگارش ادبی و سبک و سیاق روایت‏های آن، ضعف و کاستی‏های غیر قابل اغماضی دارد و از این جهت به کلام امام معصوم (علیه السلام) شباهتی ندارد و نمی‏توان آن را به امام یازدهم منتسب کرد. مرحوم بلاغی برخی مباحث کتاب را ارزیابی و تناقض و آشفتگی‏های کتاب را مشخص کرده است.1