امام علی در قرآن

«إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ (55) وَ مَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ» (مائده - 56) جز اين نيست كه ولى شما خداست و رسول او و آنان كه ايمان آورده اند، همان ايمان آورندگانى كه اقامه نماز و اداى زكات مى كنند در حالى كه در ركوع نمازند . و كسى كه خدا و رسولش و اين مؤمنين را دوست بدارد در حزب خدا كه البته سرانجام غلبه با آنها است وارد شده است .
سبب نزول آيه ولايت «انمّا وليكم الله و رسوله و الذين آمنوا الذين يقيمون الصلاة و يؤتون الزكاة و هم راكعون» مائده / 55 همانا ولى شما خدا و پيامبرش و كسانى اند كه نماز به پا مى دارند و در حال ركوع، زكات مى پردازند. اين آيه در اصطلاح آيه ولايت ناميده مى شود و بسيارى از اهل تفسير و روايت و تاريخ، از آن به همين عنوان ياد كرده اند، البتّه در برخى موارد، آيه (زكات به خاتم) نيز ناميده شده است.
اكمال دين عده اى از اهل تفسير علّت اكمال دين را در روز غدیر، كامل شدن مراسم حج مى دانند; چون حضرت رسول(صلی الله علیه و آله و سلم) در آن سال احكام و مناسك حج تمتع را عملاً به مسلمانان تعليم دادند و شخصاً در مراسم شركت داشتند.
مقدّمه تفسير المنار يكى از مهم ترين تفاسير سده چهاردهم است كه با نگاهى نو و رويكردى هدايت جويانه به تفسير قرآن پرداخته است.
در سال دهم هجرت گروهى از نصاراى نجران به نمايندگى از سوى مسيحيان به مدينه آمده، و گفتند: دين شما چه فضيلتى بر دين ما دارد؟ و چرا ما به شما مسلمانان «جزيه» بدهيم؟ پيامبر اسلام، دلايل زيادى در جامعيت و تكامل اسلام بيان داشتند، ولى تعصب و هواهاى نفسانى نگذاشت افراد مزبور حقايق اسلام را از زبان پيامبر بزرگ ما بپذيرند، در اين هنگام آيه زير براى داورى ميان دو گروه نازل شد:
ماذا ينقمون منك؟ وهل ينقمون إلاّ صدق إيمانك وسابقة ولائك وعظيم منزلتك وجهادك وخصالك ومناقبك الكثيرة؟!
«وَيقُولُوا الَّذينَ كَفَرُوا لَستَ مُرسَلاً- قل كَفي بِاللّهِ شَهيداً بَيني وَبَينَكُم وَمن عِندَهُ عِلمُ الكِتابِ»و آنان كه كافر شدند مي گويند: تو پيامبر و فرستاده خدا نيستي، بگو: كافي است كه خدا و آن كسي كه دانش و علم به كتاب [آگاهي به قرآن يا لوح محفوظ] نزد او است بين من و شما گواه باشد». 1 قرآن دوعبارت مهّم، ولي با اندكي تفاوت دارد كه براي رسيدن به ريشه و هدف آن توضيح مختصري را نياز داريم.
بر اساس دلائل عقلی و نقلی در بحث امامت ثابت شده كه راه تعیین امام منحصر در نصّ است: [1] یعنی امام را خدا تعیین و پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه وآله ـ معرفی كرده است. البته پس از اثبات نخستین امام، امامان دیگر هم با معرفی پیامبر تعیین می شوند و هم با معرفی امامت پیشین. اكنون باید ببینیم نصوص امامت كدامند؟
 حضرت علي (علیه السلام) به منزله جان رسول الله
هرگاه خطيبي در اثناي كلام خود نام علي(علیه السلام) را بر زبان جاري كند، با شنيدن اين يك كلمه يعني علي، يك جا همه فضائل و كمالات انساني در ذهن شنوندگان متبلور شده و آنچنان شور و هيجاني در دلها پديد آورده است كه قابل توصيف نيست. علي(علیه السلام) عصاره آفرينش، جوهره عالي هستي و شاهكار خلقت است.