غزوات

چکيده اهداف پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)از غزوات و سرایا مسئله‌ای است که مورد توجه مستشرقان قرار گرفته و آثار زیادی را درباره آن خلق کرده‌اند. اکثر مستشرقان اهداف جنگ‌های پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)را مادّی و در راستای جنگ‌ها، غارت‌های بدوی و سلطه سیاسی و اقتصادی پیامبر بر دیگران می‌دانند.
مرحوم طبرسی در مجمع البيان در داستان فتح خيبر مى‏گويد: وقتى رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) از حديبيه به مدينه آمد، بيست روز در مدينه ماند آنگاه براى جنگ خيبر خيمه زد.
در سوره احزاب هفده آیه (از آیه 9 تا 26) پیرامون جنگ احزاب، و كارشكنی‎های منافقان، یهودیان و قبایل مختلف قریش و بت پرستان آمده كه همه دست به دست هم داده بودند، تا اسلام و مسلمین را نابود كنند. سرانجام امدادهای غیبی، تدابیر شجاعانه پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و قهرمانی‎های حضرت علی ـ علیه السلام ـ در جنگ خندق، موجب شكست مفتضحانه دشمنان شد، و پس از جنگ خندق، همه یهودیان عنود، به فرمان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ در سرزمین حجاز، قلع و قمع شدند.
یكی از حادثه‎هایی كه در آیات متعدد قرآن به فرازهایی از آن حادثه اشاره شده،(1) ماجرای جنگ بدر است كه نخستین جنگ بزرگ مسلمانان با كفار قریش بود كه شخص پیامبر در آن شركت نمود و فرماندهی جنگ را در دست داشت. مسلمانان در این جنگ ضربه سختی بر دشمن وارد كردند. (1). سوره انفال، آیات 5 تا 51 ـ سوره بقره آیه 217 و 218.
مقدمه: زندگی و سیره عملی رسول اعظم اسلام(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت آن بزرگوار، سرشار از نکات درس آموز و نو برای هر دوره و زمان است. پژوهش و تحقیق در زوایای مختلف زندگی آن حضرت بیان گر خط مشی وسیاست های اصولی در حوزه های مختلف علمی، معرفتی، سیاسی، اجتماعی، دفاعی و... است که می تواند به عنوان شیوه های صحیح زندگی بشر در همه دوران پاسخ گوی جامع و راهنمای کامل باشد.
پاسخ اجمالی پیامبر اسلام (ص)، در نخستین غزوه با دویست تن از یارانش به قصد قریش و بنى ضمره از شهر خارج شد، و تا منطقه ودان و ابواء پیش رفت، ولى نشانى از قریش ندید؛ از این رو آن را غزوه ودان و غزوه ابواء مى‏گویند. از آن جا که در این ماجرا جنگ و نبردی رخ نداد، طبیعی است که چیز بیشتر از این در این باره وجود نداشته باشد.
غزوه در اصطلاح به جنگی گفته می­شود که پیامبر(صلی الله علیه و آله) خود فرماندهی آن را به عهده داشت. غزوه «بنی ­نضیر»، دومین جنگ پیامبراکرم با یهودیان مدینه است که در ربیع ­الاول سال چهارم هجرت اتفاق افتاد.1 1. واقدی، محمد بن سعد؛ کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1989م.، الطبعه الاولی، ج1، ص363.
بدر نام سه غزوه در صدر اسلام است: بدر اولى يا غزوه سَفَوان، بدر كبرى يا بدر القتال و بدر الموعد؛ ولى اگر به صورت مطلق به كار رود، مورد دوم منظور است. غزوه بدر، نخستين و مهم ترين جنگ ميان مسلمانان و كافران قريش است كه خداوند در قرآن از آن نام برده: «و لَقَد نَصَرَكُمُ اللّهُ بِبَدر» (آل عمران/3، 123) و با عنايتى خاص آن را به طور گسترده در سوره هايى مانند انفال و آل عمران آورده و نكاتى را درباره آن بيان كرده كه كمتر مورد توجه مورخان قرار گرفته است.
بنى قُرَیظَه از قبايل يهود ساكن يثرب و نام يكى از غزوه هاى پيامبر(صلى الله عليه وآله) می باشد. آنان از سه طايفه مشهور يهود و آخرينشان بودند كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) بر اثر پيمان شكنى در غزوه خندق، با آنان برخورد كرد. مفسران ذيل آياتى از سوره بقره، آل عمران، مائده، انفال و احزاب و برخى ديگر آيات از آنان ياد كرده و برخى را در شأن آنان دانسته يا بر ايشان تطبيق كرده اند.  
نبردى ميان مسلمانان و مشركان، كنار كوه اُحُد غزوه اُحُد، دهمين[1] و به قولى، نهمين[2] غزوه پيامبر(صلى الله عليه وآله) بود كه روز هفتم[3] يا نيمه[4] شوّال سال سوم هجرت، به وقوع پيوست. اين غزوه، از آن جهت به اين نام معروف شد كه در دامنه كوه اُحُد اتّفاق افتاد.