تفسیر قرآن

چکیده: نویسنده، پس از تأکید بر اهمیت شناخت تأویل، نخست به تعریف تأویل در نگاه مفسّران پرداخته از سه نظریه نام مى ‏برد: ۱- تأویل به معناى تفسیر ۲- تأویل به معناى خلاف ظاهر ۳- تأویل به معناى بازگشت گاه کلام.
چکیده: نویسنده پس از بیان تفاوت دیدگاه‏ها راجع به مفهوم تأویل، به بررسى معناى آن از دیدگاه قرآن پرداخته در این راستا آیاتى را که واژه تأویل در آن به کار رفته یک به یک مورد بحث قرار داده است و از مجموعه بررسى ‏ها به این نتیجه مى‏ رسد که دیدگاه علامه طباطبایى راجع به تأویل با مدلول آیات قرآن سازگارتر از سایر نظریات است. بنابراین تأویل عبارت است از آن حقیقتى که مرجع و اصل شى‏ء است و نسبتش با آن نسبت طولی قوس صعودى یا نزولی است.
نیمه دوم قرن پنجم و نیمه نخست قرن ششم را مى‏توان سرآغاز رویکرد عمومى مسلمانان به تفسیر نگارى و تلاش فراگیر براى تدوین و تنظیم دیدگاهها و نظریات تفسیرى در تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامى نامید. در این دوره شاهد اهتمام متفکران مسلمان در جهت ساماندهى و بازگشایى فصل‏هاى جدید در حرکت تفسیر و فهم قرآن هستیم که ره‏آورد آن ظواهر تفاسیر متعدد و عمیق با رویکردهاى گوناگون است.
در جهان اسلام تفسیر گران بسیارى آیات قرآن را به بحث و بررسى نشسته اند. در این پروسه شمارى تا اعماق اقیانوس معارف قرآن فرو رفته و مرواریدهاى بسیارى صید کرده اند و خود را در فهم آیات توانا نشان داده‏اند و در برابر عده‏اى با تکرار نظریات دیگران از ضعف و ناتوانى خود پرده برمى دارند و عجز خود را از فرو رفتن در اعماق وحى روشن مى سازند. ابوالفتوح رازى تفسیرگر برجسته شیعه در شمار گروه نخست قرار مى‏گیرد.
چکیده: نویسنده در این نوشتار به معرفى ابن عباس و جایگاه وى در تفسیر مى پردازد. در این راستا نخست بیوگرافى ابن عباس را مطرح مى کند آنگاه احادیث نقل شده در مورد وى را مى آورد. سپس از دیدگاه هاى دانشمندان مسلمان راجع به ابن عباس سخن مى گوید، در پایان آثار تفسیرى ابن عباس و روش تفسیرى ویرا به بحث مى گیرد. کلید واژه‏ها: ابن عباس، آثار تفسیرى ابن عباس، روش تفسیرى ابن عباس.
چکیده: در این گفتگو علامه فضل الله به پرسش هاى چندى راجع به چگونگى فهم قرآن پاسخ مى دهد. معیارهاى فهم متن، ثابت و متغیر در فهم قرآن و متون دینى، ماهیت تفسیر، نص و ظاهر، نسبیت ثبات و تغییر در فهم، نقش فرهنگ ها در فهم قرآن، نقش روایات در تفسیر آیات، کارکرد باورهاى مفسر در تفسیر قرآن، نقش ابزارهاى زبانى در فهم آیات و سرانجام جایگاه قرآن در فقه و اجتهاد فقهى، موضوعاتى است که در این گفت و گو مورد بحث و بررسى قرار است. 
چکیده:  از نشانه هاى اهتمام ملاصدرا به قرآن، تفاسیر او بر برخى سوره ها و آیات و نیز آثار دیگرى به نام هاى «اسرار آلایات» و «مفاتیح الغیب» است. همچنین استناد وى به آیات الهى در بسیارى از مباحث فلسفى و عرفانى اش مشهود است و از علائم توجه خاص او به حدیث نیز، شرح بر اصول کافى و استناد به روایات در بسیارى از موضوعات تفسیرى و فلسفى مى باشد.
چکیده: فهم صحیح کلام خداوند نیازمند نگاه همه جانبه مفسر قرآن به اعاد و زوایاى پیدا و پنهان این سخن آسمانى است، و مفسر موفق کسى است که با چنین نگاهى به سوى قرآن برود و ابزارهاى مختلف کلامى و بیانى را در این راه به خدمت گیرد. یکى از مهم ترین این ابزارها «سیاق» است. سیاق به عنوان دلیلى متین چون سایه در پى کلام است و از آن جدایى ناپذیر است و به دلیل همین عدم انفکاک، در رابطه با آیات قرآن گونه اى از روش تفسیر «قرآن به قرآن» به شمار مى آید.
چکیده: این نوشتار به معرفى روش تفسیر منهج الصادقین مى پردازد. نویسنده نخست مفسر را به صورت فشرده معرفى مى کند. آنگاه تفسیر منهج الصادقین را معرفى و دیدگاه مفسر را راجع به تفسیر قرآن توضیح مى دهد. در ادامه تفسیر منهج الصادقین را از ابعاد روائى و بهره گیرى از فنون ادبى بررسى مى کند.
در روزهاى پایانى سال ۱۴۲۷ قمرى که در کشاکش آماده‏سازى این شماره بودیم، ناگاه موج سهمگین حادثه ما را به سختى نواخت و داغ و دریغى بس ناگوار بر جانمان نشاند. فقدان دردناک بزرگمرد عرصه اندیشه دینى و قرآنى، پاسدار توانمند معارف وحیانى، طلایه‏دار پژوهش‏هاى عالمانه در تفسیر و علوم قرآنى، فقیه فرزانه و مفسّر ارجمند آیه اللَّه محمد هادى معرفت (قدس‏اللَّه نفسه الزّکیّه) فاجعه زیانبار و ثلمه‏اى بزرگ بود که هرگز التیام نخواهد پذیرفت.