معرفی تفاسیر

درقرن سوّم هجرى درمحافل عرفانى (صوفيان) كوفه و بغداد, احاديث و روايتهاى اخلاقى, با گرايشهاى عرفانى در باره نكات گوناگون مبهم قرآن, شهرت يافت كه به امام جعفر صادق(علیه السلام) (م: 148هـ.ق) نسبت داده شده است. شمار اين روايتها در كتاب چاپ شده فعلى به ضميمه حقايق التّفسير, به 350 حديث مى رسد, كه در محور تفسير معنوى و باطنى 310 آيه از قرآن كريم وارد شده است.
مقدّمه: مقصود از تفاسير روايى در اين نوشتار، سلسله تأليفاتى هستند كه با استناد به سخن معصوم(عليه السلام) در صدد فهم معانى قرآن بر آمده اند، خواه با اظهار نظرى از سوى مؤلف همراه باشند يا خير. اين تفاسير عموماً فراهم آمده از رواياتى مشتمل بر بيان شأن نزول، ناسخ و منسوخ، تأويل متشابهات، آيات نازل شده درباره اهل بيت(عليهم السلام) و دشمنان ايشان، نمونه عينى براى برخى آيات، نحوه قرائت، معناى واژگان قرآنى و برخى موارد ديگر است.
آنچه کانون توجه این نوشتار پیش روى خواننده ارجمند است، کتابى است نوآمد، با محوریت تفسیر اثرى، به نام «التفسیر الاثرى الجامع» و نوشته نویسنده پرکار، دانشمند، شناخته شده، نوآور و پردل در جهان ابراز اندیشه هاى نو، جناب آیة اللّه محمد هادى معرفت دام ظلّه.
ابو النصر، محمد بن مسعود بن عیاش سلمی سمرقندی (متوفای 320) از محدثان بزرگ به شمار می‌رود. او نزد گروهی از مشایخ كوفه و بغداد و قم حدیث فراوان آموخت.
چکیده دکتر محمدحسین ذهبی یکی از عالمان معاصر اهل سنت است. وی در کتاب التفسیر و المفسرون که از جمله منابع درسی در برخی از مراکز دانشگاهی فریقین به شمار می‌آید، به بررسی تاریخ تفسیر قرآن در عهد صحابه و تابعین و پس از آن دوره پرداخته است وی ضمن بیان اقسام روشهای تفسیری، روشِ شماری از مفسران اهل سنت و شیعه اثناعشری را بررسی کرده است. در این مقاله، بررسیهای ایشان در مورد اعتقادات شیعه از جمله جایگاه بطن آیات، روایات تفسیری شیعه، تحریف، منزلت امامان، سحر النبی و معرفی تفاسیر شیعه از جمله تفسیر مجمع البیان، مورد مداقه واقع شده و تأملاتی در این زمینه ‌ها، بیان شده است.
افزایش كتاب های تفسیر قرآن در قرن معاصر با سبك و سیاقی یكسان و با سخنانی همسان گمان هم طرازی را در نگاه نخستین در میان آنها تداعی می نماید.  گشایش و صیقل آیینه نقد و بررسی این هنر را دارد كه برجستگی ها و كاستی های هر یك نسبت به دیگری را آشكار نموده؛ و اهل مطالعه و دانش و پژوهش را در انتخاب مسیر رهنمون باشد. این قلم در همین راستا چشم اندازی بر تفسیر اطیب البیان دارد كه به دست فقیه و مفسر شیعی - مرحوم آیت الله سید عبدالحسین طیب اصفهانی - در 14 جلد به زبان فارسی نگارش یافته است .
البيان في تفسير القرآن، اثر فقيه شيعه معاصر آيت الله سيد ابوالقاسم خويي( متوفي 1371 ش ) است. اين كتاب از دو بخش تشكيل شده است .مقدمه اي در علوم قرآن و تفسير سوره حمد؛ با وجود توجه گسترده به بخش علوم قرآني اين اثر، متاسفانه بخش تفسيري آن چندان مورد توجه و ژرفكاوي هاي پژوهشي واقع نشده است .اين در حالي است كه به نظر مي رسد در اين بخش مباحث ارزشمندي از جهت محتوا و روش شناسي تفسير قرآن ارائه شده است؛
چكيده عمل تفسير با استناد به «منابع تفسير» انجام مى پذيرد. مراد از منابع تفسير، امورى است كه شناخت هاى لازم درباره معنا و مراد آيات را در اختيار مفسّر قرار مى دهد. يكى از مهم ترين منابع تفسيرى، روايات منقول از اهل بيت عليهم السلام، و يكى از منابع در اين باب، تفسير منسوب به امام حسن عسكرى عليه السلام مى باشد.
تفسير نور الثقلين تأليف شيخ عبد على بن جمعه عروسى حويزى از علماى قرن يازدهم هجرى می باشد، كه به كوشش استاد سيد هاشم رسولى محلاتى تصحيح شده و با مقدمه اى كوتاه از مرحوم علامه طباطبايى«ره» در 5 مجلد توسط مطبعه العلمية قم در سال 1383 ق به چاپ رسيده است. چاپى نيز از مؤسسه اسماعيليان با همين مشخصات در قطع وزيرى يافت می شود. طبق بيان سيد محمد على ايازى در«المفسرون حياتهم و منهجهم» صفحه 730، چاپ جديدى با مقدمه سيد محمد باقر حكيم در حال آماده شدن می باشد.
تفسیر نمونه از متداول ترین تفاسیر فارسی عصر ماست که به زبان ساده و گویا و قابل استفاده برای عموم به نگارش در آمده و مورد استقبال اقشار مختلف قرار گرفته است. این تفسیر شامل همه آیات قرآن کریم بوده و مهم ترین ویژگی آن، عصری و اجتماعی بودن است. زیرا مناسب با نیازها و پرسش های عصر، پیام قرآن را با زبان روز تبیین کرده و از مباحث فنی و کلاسیک ادبی پرهیز نموده است.